دندانپزشکی اطفال
برخورداری از سلامت دندان و لثه در همه سنین، در گرو مراجعه به دندانپزشکی اطفال در سال‌های ابتدایی زندگی می‌باشد. توجه به‌سلامت دهان و دندان کودک از همان دوران کودکی، همانند بذری است که در آن هنگام کاشته شده و در بزرگسالی ثمره آنکه دارا بودن دندان‌هایی سالم و کارآمد است، برداشت می‌شود.
در این مقاله سعی داریم اطلاعات کافی و ضروری در رابطه با دندانپزشکی اطفال در اختیارتان قرار گیرد پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
آیا دندانپزشکی اطفال شاخه‌ای تخصصی است؟
دانشجوی رشته دندانپزشکی پس از 4سال برای تخصص اقدام می‌کند و به مدت 2سال به مطالعه و یادگیری می‌پردازد. یکی از شاخه‌های تخصص، دندانپزشکی اطفال است که در آن به تمام موارد مربوط به دهان و دندان از نوزادی تا نوجوانی به‌طور متمرکز و تخصصی آموزش داده می‌شود.
اصل اساسی در این شاخه از دندانپزشکی، اقدامات پیشگیرانه و مرتباً تحت نظر قرار دادن دندان‌های کودک است. ازآنجایی‌که مراجعین دندانپزشک اطفال قشر حساس و آسیب‌پذیری هستند، واحدهایی نظیر روانشناسی کودک نیز در طول دوران تحصیل گذرانده می‌شود تا فرد نحوه رفتار و آرامش دادن به این فرشتگان و والدین دلسوزشان را فراگیرند. عرض از این توضیحات، اطمینان خاطر دادن به والدین است تا از تخصص دندانپزشک اطفال مطلع گشته و برای ویزیت کودک خود توسط دندانپزشک، اطفال تردید نکنند.
باوجود رویش دندان دائمی پس از دندان شیری، چه لزومی به نجات و حفظ دندان شیری وجود دارد؟
شاید برایتان جای سؤال باشد که چرا حفظ و سلامت دندان‌های شیری کودک موردتوجه واقع است. مگر این‌طور نیست که با شروع به افتادن دندان‌های شیری در 6سالگی به‌هرحال دوباره دندان‌هایی سالم جایگزین دندان‌های از ست رفته و حتی خراب کودک می‌شود؟ در این بخش از مقاله به اهمیت سلامت دهان و دندان کودک بیشتر می‌پردازیم.
دندان شیری، راهنمایی برای دندان‌های دائمی
دندان شیری علاوه بر اینکه محل رویش دندان دائمی را آماده و باز نگه می‌دارد، آن را به حل درست برای روییدن هدایت می‌کند. یعنی اگر دندان شیری زودتر از موعد خود به هر دلیلی بیفتد، این امکان وجود دارد که جوانه دندان دائمی هیچ‌گاه مکان صحیح رویش خود نیابد که به عدم رویش و یا رویش نابجای آن خواهد انجامید.
شکاف رویش دندان دائمی به‌وسیله دندان‌های شیری بازمی‌ماند و در صورت فقدان دندان شیری، این شکاف بسته‌شده و دیگر دندان‌ها، با حرکت خود در لثه زمینه عدم رویش دندان دائمی و بهمریختگی و بی‌نظمی دندان‌ها را فراهم می‌آورند.
خرابی و عفونت دندان‌های شیری ممکن است به عفونت نواحی دیگر بینجامد
عفونت دندان و لثه می‌تواند به خون راه یابد و از این طریق عوامل عفونی را به ارگان‌های دیگر ازجمله مهم‌ترین آن‌ها، مغز برساند و باعث مننژیت شود و یا با ورود به خون باعث عفونت خون یا سپتیسمی گردد.
درد و عدم راحتی کودک
میدانیم که دندان‌درد یکی از بدترین دردهاست. بنابراین اگر دندان‌های کودک ازلحاظ سلامت به‌طور مرتب موردبررسی قرار نگیرند و در صورت خرابی درمان نشوند، درد ناشی از مشکلات دندان بر کیفیت زندگی کودک دلبندتان تأثیر منفی زیادی خواهد داشت.
تغذیه مناسب و به‌اندازه در سنین کودکی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و تأثیر مستقیم بر رشد وی دارد. اگر کودک در ناحیه دهان و دندان احساس ناراحتی و درد داشته باشد، پس از مدتی دچار سو تغذیه و مشکلات مربوط به آن خواهد شد.
یادگیری و ایجاد عادات صحیح بهداشت
ازاین‌رو لازم است با مراجعه به دندانپزشکی کرج و ویزیت توسط دندانپزشک اطفال، گام مؤثری در جهت سلامتی و راحتی فرزند خود بردارید. با آموزش اصول رعایت بهداشت و ایجاد عادات رعایت بهداشت، تأثیر بسزایی در سلامت وی خواهید داشت.
توصیفی از دندانپزشکی اطفال و فعالیت‌های آن
لازم است بدانید که از ۱۲ ماهگی تا ۱۸ سالگی مراقبت دندان‌های کودکتان تحت نظر دندانپزشک اطفال انجام می‌گیرد. اگر شما از آن دسته از افراد هستید که بر این باورند که دندان‌های شیری کودک نیازی به درمان و مراقبت ندارند زیرا که به‌هرحال می‌افتند و دندان‌هایی جدید جایگزینشان می‌گردد، بهتر است در مورد این طرز تفکر خود، تجدیدنظر کنید.
همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. این عبارت می‌تواند بیش از هر چیزی درباره سلامت دندان‌ها صدق کند. محوریت دندانپزشکی اطفال نیز بر همین مهم است. اگر از زمان طفولیت توجه و مراقبت از دهان و دندان به عمل آید، از به خطر افتادن سلامت عمومی فرزند دلبندتان جلوگیری شده و همچنین از مشکلات دهان و دندان و بیماری‌های متعاقب آن در بزرگسالی و پیری ممانعت مؤثری حاصل می‌شود. دندانپزشکی اطفال درزمینهٔ آگاهی، آموزش و درمان در نوزادی تا نوجوانی فعالیت دارد. در اینجا به شرح خدمات مورد ارائه در کلینیک دندانپزشکی اطفال می‌پردازیم.
آموزش مراقبت از دندان‌ها در خانه و نحوه صحیح مسواک زدن
ازآنجایی‌که کودک اکثر اوقات با والدین خود است و آموزش‌ها و عادات خود را از آن‌ها دریافت می‌کند، درنتیجه مطلع و آموزش‌دیده بودن والدین کمک شایانی به‌سلامت کودکان می‌کند. والدین با مراجعه به کلینیک دندانپزشکی اطفال، شیوه صحیح مسواک زدن، سن شروع تمیز کردن دهان و دندان، بایدها و نبایدهای مخصوص سلامت دهان و دندان، انتخاب خمیردندان و مسواک مخصوص هر دوره سنی و نحوه ایجاد عادت مسواک زدن در کودک خود را به‌درستی از متخصص آموزش‌دیده و در سن مناسب به فرزند خود انتقال خواهند داد.
آموزش و اجرای مراقبت‌ها و اقدامات پیشگیرانه در کنار مشاوره
در دوران کودکی استفاده از تمیزکننده‌های حاوی فلوراید مانند ژل، خمیردندان، دهان‌شویه بسیار حائز اهمیت است و حتی ممکن است دندانپزشک فلوراید تراپی را به‌عنوان اقدام پیشگیرانه انتخاب و اجرا کند. فلوراید تراپی دریافت موضعی یا عمومی فلوراید برای جلوگیری از بروز پوسیدگی دندان است که در مینای دندان آسیب‌دیده، ماده‌ای بهنام فلوئور آپاتیت قرار داده می‌شود.
دندانپزشک اطفال در نقش مشاور می‌تواند توصیه‌های مناسبی جهت استفاده از پستانک و همچنین مکیدن انگشت شصت جهت جلوگیری از دفورمیتی دندان‌های جلو برای شما داشته باشد. همچنین ارائه رژیم غذایی که از پوسیدگی و مشکلات بدشکلی دندان کودک جلوگیری می‌کند.
تشخیص و درمان پوسیدگی دندان
دندانپزشک اطفال با تشخیص و درنتیجه درمان به‌موقع پوسیدگی، می‌تواند از ایجاد حفره و درنهایت خرابی و از دست رفتن دندان کودک جلوگیری نماید.
تشخیص به‌موقع و درمان سوراخ دندان
هنگامی‌که دندان کودک دچار حفره یا سوراخ شدگی می‌شود با تشخیص و درمان در زمان مناسب، می‌توان آن دندان را از نابودی کامل نجات داد و آن را برای کودک حفظ نمود.
به دنبال پوسیدگی دندان، حفرات یا سوراخ‌هایی در آن ایجاد می‌شود که با تشخیص زودهنگام و اقدام به اصلاح و یا پر کردن آن از دیگر مشکلاتی که پس‌ازآن اتفاق خواهند افتاد جلوگیری خواهد شد.
تحت نظر داشتن رشد فک و دندان‌ها و اطمینان از طی کردن مسیر درست
طی مراجعات مرتب به دندانپزشکی اطفال، رشد دندان‌ها و فک کودک مورد ارزیابی قرار می‌گیرد تا در صورت خروج از مسیر عادی، مداخلات مناسب و تخصصی انجام گیرد و مشکل وارد مرحله حاد و حتی غیرقابل‌بازگشت نگردد.
تشخیص ناهنجاری‌های فک و دندان
برخی ناهنجاری‌ها خاموش هستند و تا بروز علائم، خود افراد یا والدین از آن‌ها مطلع نمی‌شوند. اما دید یک متخصص و ارزیابی وی متفاوت هستند و می‌تواند بروز ناهنجاری‌های احتمالی را تشخیص داده و با درمان و مداخله به‌موقع، از آسیب‌ها و ناراحتی‌هایی که به دنبال دارند، ممانعت به عمل‌آورند.
ارتودنسی دندان کودکان
اگر دندان‌های دائمی فرزند شما در هنگام شروع به رشد دارای بدفرمی‌هایی نظیر کج شدگی و یا به هم خوردگی باشد، دندانپزشک اطفال به‌عنوان راه‌حل پیشگیرانه اقدام به ارتودنسی دندان وی می‌کند تا از ابتدای امر، جلوی بی‌نظمی بیشتر را گرفته و آن را اصلاح نماید. بهترین سن برای این کار، 9تا14 سالگی می‌باشد.
کشیدن دندان شیری
گاهی لازم است دندان شیری کودک کشیدهِ شود که دندانپزشک این کار را انجام می‌دهد تنها لازم است درد و ناراحتی کودک خود را مدیریت کنید و پس از کشیدن دندان تا 30 دقیقه گاز را از روی آن برندارید تا خونریزی به‌خوبی بند آید.
کشیدن روکش فلزی بر دندان شیری
زمانی که دندان شیری دچار پوسیدگی شده و ترمیم می‌شود و یا هنگامی‌که بخشی از دندان شیری شکسته شده، برای نجات باقی دندان و حفظ آن از روکش فلزی برای آن استفاده می‌شود تا نازکی و شکنندگی آن جبران شده و دندان حفظ گردد.
قرار دادن فضا نگهدار دندان
پیش‌تر اشاره کردیم که گاهی دندانپزشک ناچار به کشیدن دندان شیری زودتر از موعد افتادن آن می‌شود. همچنین گاهی دندان شیری به‌موقع افتاده اما دندان دائمی تأخیر دررویش دارد. در این موارد دندانپزشک از وسیله‌ای بهنام “فضا نگهدار دندان” استفاده می‌کند تا شکاف برای دندان دائمی حفظ‌شده و دیگر دندان‌ها با حرکت خود مانع از رویش دندان دائمی در مکان صحیح خود نشوند.
چگونه از پوسیدگی به دندان و سایر آسیب‌ها بدان جلوگیری به عمل‌آوریم؟
در ابتدا بهتر است بدانید پوسیدگی دندان چگونه حاصل می‌شود تا بتوانید به‌طور مؤثرتری راهکارهای جلوگیری از بروز آن را بکار گیرید. دردهان همه ما و همچنین کودکان، موجودات بسیار کوچکی که با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شوند، زندگی می‌کنند که به‌خودی‌خود ضرری برای سلامتی به همراه ندارند بلکه رابطه سودمندی با بدن ما برقرار می‌کنند به این صورت که از رشد باکتری و میکروب‌های مضر دردهان جلوگیری می‌کنند.
زمانی که غذا می‌خوریم، بقایایی از آن دردهان، بر روی سطح و بین دندان‌ها باقی می‌ماند. در این هنگام باکتری‌های مذکور، این مواد باقی‌مانده را تجزیه کرده و درازای آن موادی تولید می‌شود که در درازمدت به مینای دندان آسیب رسانده و سبب بروز پوسیدگی و پس‌ازآن ایجاد سوراخ و خرابی دندان می‌شود.
برای آنکه بتوانید سلامت لثه و پس‌ازآن دندان‌های کودک خود را تضمین کنید، لازم است از همان ابتدای تولد به دسته‌ای از نکات توجه نمایید؛
- بعد از هر بار تغذیه به نظافت دهان و دندان بپردازید
پس از رویش نخستین دندان‌ها؛ دندان‌های پیش، پس از هر وعده یا میان وعده، با دادن مقداری آب دهان کودک را آبکشی نموده و با استفاده از گاز استریل یا مسواک انگشتی ( که با مراجعه به خانه بهداشت حتماً به شما داده‌شده) دندان‌ها را تمیز کنید.
- مسواک زدن را به امری لذت‌بخش و سرگرم‌کننده تبدیل کنید
با پخش آهنگ و موزون نمودن مسواک زدن و همچنین برچسب جایزه دادن در صورت مسواک زدن متوالی و منظم، کودک خود را برای رعایت بهداشت دهان مشتاق و فعال نگهدارید.
غذاهای سالم را جایگزین شیرینی‌های مصنوعی و مضر کنید.
- جهت کنترل وضعیت سلامت و پوسیدگی دندان، به‌طور منظم به دندانپزشکی اطفال مراجعه کنید.
- عادات ناسالم را از کودک خود دور کنید
عاداتی مانند دندان‌قروچه، جویدن ناخن، مکیدن انگشت و محکم مسواک زدن را با عادات مثبت جایگزین کنید.
چگونه مراجعه به دندانپزشکی اطفال را برای کودک خود خوشایند کنیم؟
مراجعه به دندانپزشکی اطفال برای کودک شما تجربه مهمی است و لازم است تأثیر خوشایندی در ذهنش باقی بگذارد که تا در مراجعت بعدی، تا جای ممکن همکاری کرده و دچار بار روانی نشود. نکات زیر می‌توانند در این امر شما را یاری نمایند.
به کودک خود آمادگی دهید
سعی کنید قبل از مراجعه به دندانپزشکی اطفال، در رابطه با آن با کودک خود صحبت کنید تا یک آمادگی ذهنی و کلی ازآنجا و فعالیت‌های مربوط داشته باشد. لازم نیست تمام نکات را برای او تعریف کنید زیرا ممکن است بیشتر بترسد و همکاری سلب شود. می‌توانید با انجام کارهای دندانپزشک روی یک عروسک و توضیح دادن آن در حد درک کودک، در او آمادگی ایجاد کنید.
به کلینیکی با فضای شاد و کودکانه و دندانپزشکی باتجربه مراجعه کنید
فضای کلینیک دندانپزشکی اطفال باید متناسب با روحیات کودک باشد و محیطی شاد و رنگارنگ داشته باشد( درصورتی‌که کودک شما در سنین نوجوانی نباشد.) عامل مهم دیگر دندانپزشک باتجربه و ماهر که باکار با کودک و روحیه او آشنایی کامل دارد و فضا را برای کودک شما تلطیف می‌کند.
اسباب‌بازی موردعلاقه کودک را به همراه ببرید
کودکان معمولاً به یکی از اسباب‌بازی‌های خود تعلق‌خاطر دارد و با حضور آن مسائل را راحت‌تر پذیرفته و از سر می‌گذراند.
سعی کنید کودک خود را گرسنه به مطب نبرید، از صحبت با دندانپزشک در مقابل کودک بپرهیزید و پس از اتمام کار، با دادن جایزه، خاطرهای خوب در ذهن کودک بجا بگذارید.
سخن آخر
کودکی سن مناسبی برای شروع و نهادینه کردن عادات صحیح در زندگی است. با مراجعه به کلینیک دندانپزشکی شبانه‌روزی کرج، می‌توانید تجربه صحیحی از دندانپزشکی اطفال برای کودک خود ایجاد کنید.