استخوان پوسیدگی فکی و بیماریهای پریودنتال هر دو به عنوان بیماریهای تجزیه‌کننده استخوان شناخته می‌شوند. تحقیقات نشان داده‌اند که بین بیماریهای پریودنتال و استئوپروزیس (osteoporosis) ارتباطی وجود دارد، به گونه‌ای که هر یک از این دو می‌تواند موجب تشدید دیگری شود.
استخوان‌های فک به‌خصوص در افراد مبتلا به استئوپروزیس ممکن است آسیب‌پذیرتر باشند و پیشرفت بیماری پریودنتال به این وضعیت کمک کند.
بیماری پریودنتال، التهاب و عفونت لثه‌ها و استخوانی است که از دندان‌های شما حمایت می‌کند. این بیماری می‌تواند نتیجه بهداشت ضعیف باشد، اما برخی افراد بیشتر در معرض این نوع عفونت قرار دارند. علائم ممکن است شامل بوی بد دهان، دندان‌های شل و لثه‌های خونریزی‌کننده و متورم باشد. درمان‌های زیادی بسته به شدت بیماری در دسترس است.
رابطه بین پوکی استخوان فک، بیماریهای پریودنتال
رابطه بین پوکی استخوان (استئوپروزیس) و اختلالات استخوانی فک موضوعی است که جای بحث دارد. هر دو این بیماری‌ها، یعنی پوکی استخوان و بیماریهای پریودنتال، به نوعی باعث تحلیل استخوان می‌شوند. به عنوان یک فرض، می‌توان گفت که پوکی استخوان ممکن است به عنوان یک عامل خطر برای پیشرفت بیماری پریودنتال عمل کند و از سوی دیگر، بیماری پریودنتال نیز می‌تواند به افزایش خطر ابتلا به استئوپروز منجر شود.
چندین مدل فرضی وجود دارد که این ارتباط را توضیح می‌دهند: کاهش تراکم استخوان ناشی از پوکی استخوان ممکن است به تسریع تحلیل استخوان آلوئول به دنبال پریودنتیت کمک کند و در نتیجه نفوذ باکتری‌های پریودنتال را تسهیل نماید. این باکتری‌ها می‌توانند به طور مستقیم با آزادسازی توکسین‌ها و به طور غیرمستقیم با ترشح واسطه‌های التهابی، تعادل طبیعی بافت استخوان را متاثر کنند و منجر به افزایش فعالیت استئوکلاست‌ها و کاهش تراکم استخوان به صورت موضعی و سیستمیک شوند.
بیماریهای پریودنتال چیست؟
بیماریهای پریودنتال، که به آن بیماری لثه هم می‌گویند، به التهاب و عفونت بافت‌هایی اشاره دارد که از دندان‌های شما حمایت می‌کنند. بهداشت دهان و دندان ضعیف می‌تواند باعث بیماری لثه شود. اما بعضی از افراد نسبت به این وضعیت بیشتر مستعد هستند، حتی با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن مناسب.
تقریباً نیمی از بزرگسالان در ایالات متحده نوعی بیماری لثه دارند. این بیماری، عامل اصلی نابودی دندان است.
بعضی از علائم بیماریهای پریودنتال شامل موارد زیر است:
- لثه‌های قرمز یا بنفش.
- خونریزی.
- درد.
- بوی بد دهان (هالیتوز).
- طعم ناخوشایند.
- درد هنگام مصرف غذا.
- پس‌روی لثه (لثه‌هایی که از دندان‌ها دور می‌شوند).
- دندان‌های شل.
- تغییری در چگونگی قرارگیری دندان‌ها در کنار هم.
مراحل بیماریهای پریودنتال
لثه‌های سالم به لمس سفت هستند. لثه‌ها خونریزی یا ورم ندارند. اما بیماری پریودنتال می‌تواند باعث تغییر رنگ (قرمز یا بنفش)، ورم و خونریزی لثه‌ها شود. اگر درمان نشود، بیماری لثه می‌تواند به تخریب استخوان فک زیرین منجر شود که ممکن است به نابودین دندان‌ها منجر گردد.
خرابی بافت‌های اطراف دندان‌ها به طور تدریجی اتفاق می‌افتد. در واقع، اکثر مردم در مراحل اولیه بیماری لثه درد را احساس نمی‌کنند. بنابراین، دانستن نشانه‌های هشداری مهم است.
بیماری لثه چهار مرحله دارد:
ژنژیویت در بیماریهای پریودنتال.
این اولین مرحله بیماری لثه است. با لثه‌های قرمز و پفی که ممکن است هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن خونریزی کنند، شروع می‌شود. در این مرحله، از دست دادن استخوان وجود ندارد. در نتیجه، ژنژیویت کاملاً قابل برگشت با درمان مناسب است.
پریودنتیت خفیف.
باکتری‌ها زیر لثه‌های شما نفوذ کرده و بر استخوان‌های پشتیبان تأثیر می‌گذارند. لثه‌ها ممکن است از دندان‌ها دور شوند و جیب‌هایی در اطراف آن‌ها ایجاد کنند. پلاک و باکتری‌ها دوست دارند در این جیب‌ها پنهان شوند، جایی که مسواک و نخ دندان نمی‌توانند به آن‌ها دسترسی داشته باشند.
پریودنتیت متوسط.
اگر درمان نشود، باکتری‌ها شروع به تحلیل لیگامان‌ها، بافت‌های نرم و استخوان‌هایی می‌کنند که دندان‌ها را در جای خود نگه می‌دارند. ممکن است بوی بد دهان و چرک (عفونت) را در خط لثه‌تان متوجه شوید. در این مرحله، برخی از افراد ممکن است درد را حس کنند.
پریودنتیت پیشرفته.
با بدتر شدن بیماری پریودنتال، از دست دادن استخوان ادامه می‌یابد. که این امر باعث شل شدن و افتادن دندان‌ها می‌شود.
اگر زود درمان شود، بیماری لثه قابل برگشت است. اما اگر به دلیل عفونت، استخوان دور دندان‌ها را از دست داده‌اید، بیماری بسیار پیشرفته است که قابل برگشت نیست. با این حال، می‌توانید آن را با درمان مناسب و رعایت بهداشت دهان و دندان به طور مداوم کنترل کنید.
پوکی استخوان‌های فک چیست و چگونه موجب بیماریهای پریودنتال می‌شود؟
پوکی استخوان فک به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن تراکم استخوان فک کاهش می‌یابد یا تحلیل می‌رود. این وضعیت ممکن است ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله پوکی استخوان که باعث ضعف و شکنندگی استخوان‌ها می‌شود و می‌تواند بر روی فک تأثیر بگذارد. تحلیل استخوان فک همچنین می‌تواند به بافت لثه آسیب بزند و خطر عفونت‌های دهانی را افزایش دهد این بیماری به طور کلی جزء بیماریهای تحلیل استخوان در نظر گرفته می‌شود.
پوکی استخوان باعث ضعف استخوان فک می‌شود که می‌تواند منجر به لق شدن دندان‌ها و در نهایت از دست دادن آن‌ها گردد. علاوه بر آن کاهش استحکام استخوان فک می‌تواند چالش‌هایی را در کاشت ایمپلنت ایجاد کند، زیرا ممکن است استخوان کافی برای حمایت از ایمپلنت وجود نداشته باشد.
علائم پوکی استخوان‌های فک در بیماریهای پریودنتال
پوکی استخوان و کاهش دانسیتیه استخوانی در استخوان فک که بسته به شدت آن علایمی دارد:
- لق شدن دندان‌ها: یکی از علائم بارز، لق شدن دندان‌ها به دلیل کاهش حمایت استخوانی است.
- درد و تورم لثه: التهاب و خونریزی لثه‌ها و بیماریهای پریودنتال نیز ممکن است مشاهده شود.
- مشکلات در جویدن و صحبت کردن: ضعف استخوان فک می‌تواند بر عملکرد دندان‌ها تأثیر بگذارد و مشکلاتی در جویدن و گفتار ایجاد کند.
برای جلوگیری از پوکی استخوان فک، رعایت یک رژیم غذایی مناسب، فعالیت بدنی منظم، و اجتناب از سیگار کشیدن توصیه می‌شود. در صورت بروز علائم، مشاوره با دندانپزشک یا متخصص جراحی لثه برای تشخیص و درمان به موقع ضروری است. عوامل متعددی می‌توانند به تحلیل استخوان فک منجر شوند، از جمله:
- از دست دادن دندان‌ها
- بیماریهای لثه
- عوامل ژنتیکی
- مصرف سیگار و الکل
- کمبود تغذیه‌ای مانند کمبود کلسیم و ویتامین D
- پیشگیری و درمان
فاکتورهای خطر مشترک پوکی استخوان‌های فک و بیماری پریودنتال
بین بیماری استئوپوروزیس و بیماری پریودنتال فاکتورهای خطر مشترکی وجود دارد. این دو بیماری هر دو به نوعی تحلیل استخوان مربوط می‌شوند و می‌توانند بر یکدیگر تأثیر بگذارند.
فاکتورهای خطر مشترک شامل:
- سن: با افزایش سن، خطر ابتلا به هر دو بیماری افزایش می‌یابد.
- جنسیت: زنان به ویژه پس از یائسگی بیشتر در معرض این بیماری‌ها قرار دارند.
- سیگار کشیدن: این عادت می‌تواند منجر به تحلیل استخوان و بیماریهای لثه شود.
- وضعیت تغذیه‌ای: کمبود کلسیم و ویتامین D می‌تواند بر سلامت استخوان‌ها تأثیر بگذارد.
- نقص ایمنی: شرایطی مانند ایدز که سیستم ایمنی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، می‌تواند ریسک ابتلا به هر دو بیماری را افزایش دهد.
تحقیقات نشان داده‌اند که کاهش تراکم استخوان ناشی از استئوپوروزیس ممکن است تحلیل استخوان آلوئول ناشی از پریودنتیت را تسریع کند و بالعکس، عفونت‌های باکتریایی ناشی از بیماری پریودنتال نیز می‌توانند به تحلیل استخوان کمک کنند.
تأثیرات پوکی استخوان بر وضعیت لثه‌های دندانی و بیماریهای پریودنتال
در واقع، بیشتر مطالعاتی که رابطه بین دانسیته معدنی استخوان سیستمیک پایین و از دست رفتن استخوان آلوئول را ارزیابی کرده‌اند، نتایج مثبت معناداری نشان داده‌اند. برای مثال، از دست رفتن استخوان سیستمیک ارتباط قوی با از دست رفتن استخوان آلوئول بین دندان‌های در کنار هم در زنان یائسه مبتلا به استئوپنی نشان داد، که این موضوع نشان می‌دهد که ممکن است یک شاخص خطر برای تخریب لثه باشد.
یک مطالعه که وضعیت لثه زنان را با و بدون شکستگی‌های استخوانی مقایسه کرده، نشان داد که زنان یائسه با شکستگی بیشتر دندان از دست داده‌اند و از دست رفتن اتصال بیشتری را نشان داده‌اند.
تأثیر درمان پوکی استخوان بر وضعیت لثه‌های دندانی و بیماریهای پریودنتال
پوکی استخوان سیستمیک، کمبود کلسیم در رژیم غذایی و سطوح پایین ویتامین D می‌توانند بر وضعیت لثه تأثیر بگذارند و با از دست رفتن دندان مرتبط باشند. گزارش شده که بیماری لثه در زنان مبتلا به پوکی استخوان شایع‌تر است و به سطوح پایین ویتامین D مرتبط می‌باشد. بنابراین، آگاهی از وضعیت استخوانی سیستمیک بیمار دندانی همراه با دانش درباره مصرف کلسیم و ویتامین D بیمار ممکن است برای درک وضعیت لثه و بهبود سلامت دهان مهم باشد.
برای افرادی که تحت درمان نگهدارنده قرار دارند، یک روند مشاهده شده است که نشان می‌دهد آنهایی که مکمل ویتامین D و کلسیم مصرف می‌کنند، دارای سلامت لثه بهتری نسبت به کسانی هستند که این مکمل‌ها را مصرف نمی‌کنند. چنین مکمل‌سازی از کلسیم و ویتامین D ممکن است همچنین به معنای افزایش جرم استخوان mandibular برای زنان یائسه باشد. علاوه بر این، یک مطالعه مقطعی ارتباطی بین غلظت‌های ۲۵-هیدروکسی ویتامین D در پلاسما و وضعیت لثه در میان ۹۲۰ زن یائسه شناسایی کرد و متوجه شد که این ارتباط به‌طور معکوس با سطوح ویتامین D، خونریزی لثه و بیماری مزمن لثه مرتبط است.
ورزشهای مناسب برای جلوگیری از پوکی استخوان‌های فک
برای تقویت استخوان فک و جلوگیری از پوکی استخوان‌های فک و بیماری پریودنتال ، چندین نوع ورزش مناسب وجود دارد که می‌توانند به تقویت عضلات فک و بهبود سلامت استخوان‌ها کمک کنند. در زیر، برخی از این ورزش‌ها معرفی شده‌اند:
- حرکت خم کردن گردن به بالا(Neck curlup)
روی زمین دراز بکشید. در حالیکه زبان را به سقف دهان خود فشار دهید، چانه را به سمت سینه بیاورید و سپس سر را حدود ۵ سانتیمتر بالا ببرید. این حرکت به تقویت ماهیچه‌های جلوی گردن کمک می‌کند.
- حرکت قفل کردن زبان (Tongue twister)
زبان را روی سقف دهان قرار دهید و فشار دهید تا سقف دهان بسته شود. سپس صدای “هوووم” را زمزمه کنید. این حرکت باعث فعال شدن ماهیچه‌های زیر چانه می‌شود.
- حرکت صدا در آوردن (Vowel sounds)
دهان خود را باز کنید و صدای “اُ” و “ای” را با صدای بلند درآورید. این حرکت برای تقویت ماهیچه‌های پیرامون دهان و لب‌ها مؤثر است.
- حرکت بالا آوردن چانه (Chinup)
با بسته نگه داشتن دهان، فک پایینی خود را به بیرون فشار دهید و لب پایینی را به سمت بالا و روی لب بالایی بیاورید. این حرکت کشش را در زیر چانه احساس می‌کند.
- تمرینات هوازی
فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی، دویدن، شنا، بدمینتون و بسکتبال می‌توانند به تقویت عضلات صورت و تحریک جریان خون در ناحیه فک کمک کنند
با انجام منظم این تمرینات، می‌توان به تقویت استخوان فک و کاهش خطر ابتلا به مشکلات مرتبط با آن کمک کرد.
درمان و پیشگیری از بیماریهای پریودنتال ناشی از پوکی استخوان
برای درمان و پیشگیری از بیماری پریودنتال ناشی از پوکی استخوان، چندین اقدام مؤثر وجود دارد که می‌توان به آن‌ها توجه کرد:
- بهداشت دهان و دندان
مسواک زدن و نخ دندان کشیدن: روزانه دو بار مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید تا پلاک و باکتری‌ها را از بین ببرید.
استفاده از دهانشویه آنتی باکتریال: این کار به کاهش باکتری‌های مضر در دهان کمک می‌کند.
- معاینات منظم دندانپزشکی
معاینه هر ۶ ماه: انجام معاینات و پاکسازی دندان‌ها به شناسایی زودهنگام مشکلات کمک می‌کند.
- رژیم غذایی متعادل
غذاهای غنی از کلسیم و ویتامین D: مصرف مواد غذایی شامل لبنیات، سبزیجات برگ‌دار و ماهی به حفظ سلامت استخوان‌ها کمک می‌کند.
مکمل‌ها: در صورت کمبود، مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D توصیه می‌شود.
- فعالیت بدنی
ورزش منظم: فعالیت‌های تحمل وزن مانند پیاده‌روی، دویدن و وزنه‌برداری به تقویت استخوان‌ها کمک می‌کند.
- ترک سیگار و محدود کردن الکل
اجتناب از سیگار: سیگار کشیدن یکی از عوامل خطر برای بیماری پریودنتال و پوکی استخوان است.
محدود کردن مصرف الکل: الکل نیز می‌تواند بر سلامت استخوان‌ها تأثیر منفی بگذارد.
- مدیریت عوامل خطر
کنترل دیابت: اگر دیابت دارید، کنترل قند خون می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به بیماری پریودنتال کمک کند.
با رعایت این نکات، می‌توان به طور مؤثری از پیشرفت بیماری پریودنتال ناشی از پوکی استخوان جلوگیری کرد و سلامت دهان را حفظ نمود.
جمع‌بندی
باید هم متخصصین بهداشت و هم بیماران آگاه باشند که جلوگیری از پوکی استخوان نه تنها برای حفظ سلامت استخوان‌ها مفید است، بلکه برای سلامت لثه‌ها هم مؤثر است. بنابراین، این موضوع به اهمیت تیم‌های چندرشته‌ای در حمایت از سلامت اشاره می‌کند. دندان‌پزشکان باید بیماران را به پزشک برای درمان پوکی استخوان ارجاع بدهند. همچنین، پزشکان باید راحت باشند که بیماران را برای پیشگیری و ارزیابی وضعیت لثه‌ها به دندان‌پزشکان کلینیک دندانپزشکی ارغوان ارجاع دهند. با این کار، می‌توان خطر ابتلا به پوکی استخوان و بیماریهای شدید لثه و بیماریهای پریودنتال را به حداقل رساند.
علائم اولیه بیماریهای پریودنتال شامل خونریزی لثه، ورم، و تغییر رنگ لثه‌ها خواهد بود. در مراحل پیشرفته، ممکن است دندان‌ها شل شده و درد ایجاد شود.
عوامل خطرزای این بیماری‌ها شامل عدم رعایت بهداشت دهان، استعمال دخانیات، بیماریهای سیستمیک مانند دیابت، و ژنتیک هستند. تشخیص زودهنگام می‌تواند به درمان مؤثر و جلوگیری از پیشرفت بیماری کمک کند. درمان‌های معمول شامل تمیز کردن عمیق دندان‌ها، داروهای ضدعفونی‌کننده، و در موارد جدی‌تر، درمان‌های جراحی می‌باشند.
بدون نظر