یکی از نکات قابل توجه در کلینیک‌های دندانپزشکی و مراقبت از دندان‌ها، کنترل عفونت دندان است. برخی از باورهای اشتباه هستند که خطر عفونت دندان را در این مراکز افزایش می‌دهند. بنابراین باید از آن‌ها آگاه باشیم و رعایت کنیم تا این کار با موفقیت انچام شود.
عفونت دندان چیست و چه علائمی دارد؟
شاید بیشتر افراد دچار عفونت دندان شده‌اند و می‌دانند چیست و چه دردی دارد، ولی در این قسمت به بررسی اصولی و دقیق آن می‌پردازیم و علائم اولیه را به شما بیان می‌کنیم تا از پیشروی آن جلوگیری و حتی از آن پیشگیری کنید.
عفونت دندان معمولا به صورت آنی و ناگهانی بروز نمی‌کند. بلکه به تدریج و در پی عدم رسیدگی به پوسیدگی‌های دندان و آسیب‌های لثه اتفاق می‌افتد. تجمع باکتری‌ها در مغز دندان و یا عصب مرکزی آن باعث ایجاد عفونت در دندان می‌شود. وقتی که به پوسیدگی دندان اهمیتی نمی‌دهید و درمان آن با سهل انگاری به تعویق می‌افتد، باکتری به مرور زمان از عاج دندان نفوذ می‌کند و به مغز آن می‌رسد و فرد دچار عفونت می‌شود.
اگر عفونت دندان را درمان نکنیم چه می‌شود؟
درصورتی که این مشکل درمان نشود ممکن است باعث ایجاد کیست در کنار دندان شود. و اگر این کیست نیز درمان نشود بزرگ می‌شود. کیست وقتی کوچک است درمانش آسانتر است و با یک عصب کشی ساده قابل درمان است ولی درصورت بزرگ شدن، نیاز به جراحی خواهد داشت.
گاهی کیست به داخل دهان نیز سر باز می‌کند و حتی در صورت عدم درمان و سهل‌انگاری در این مورد ممکن است به سایر قسمت‌های بدن نیز گسترش پیدا کند و فرد را دچار مشکلات بدتری بکند.
علائم عفونت دندان
علائمی که معمولا در هنگام عفونت دندان ظاهر می‌شوند شامل موارد زیر هستند.
- درد بسیار شدید در ریشه دندان که مسکن هم براش تاثیر چندانی ندارد.
- درد ضربان دار در دندان
- درد گرفتن هنگام جویدن غذا
- بوی بد دهان
- احساس تلخی دهان و ناخوشایند بر روی زبان و سایر قسمت‌ها دهان
- دشواری باز کردن دهان به دلیل احساس درد
- حساسیت دندان عفونی به سرما و گرما
- حساسیت دندان عفونی به فشار
- افزایش دمای سیستماتیک بدن (تب)
- ورم در ناحیه فک و لثه
- التهاب و قرمزی لثه
- تورم غدد لنفاوی گردنی
- تغییر رنگ در دندان
این علائم می‌توانند در افراد مختلف و با توجه به شدت عفونت متفاوت باشند. احتمال دارد همه علائم در فردی که دچار عفونت دندان است مشاهده نشود و فقط چند مورد در وی بروز پیدا کند. در هر صورت با مشاهده چند مورد از این علائم باید به دندانپزشک خود مراجعه کنید و نسبت به درمان اقدام کنید.
عواملی که باعث ایجاد عفونت در دندان می‌شوند
عوامل مختلفی می‌توانند باعث ایجاد عفونت شوند. یکی از این دلایل می‌تواند عدم کنترل آن حین انجام کارهای دندانپزشکی باشد. گاهی اوقات دندانپزشک سهوا باعث می‌شود که باکتری‌ها وارد دندان شوند و عفونت ایجاد کنند. سایر عوامل ایجاد عفونت که زیاد رایج‌اند شامل موارد زیر می‌شود:
- عدم درمان آبسه دندان
- پوسیدگی در دندان
- دندان قروچه
- شکستگی یا ترک خوردگی عاج دندان
- رعایت نکردن بهداشت دندان و دهان
- مصرف بعضی از داروها
- ضربه و یا تروما به دندان
5 باور اشتباه در حوزه کنترل عفونت دندان کدامند؟
با وجود گسترش آگاهی درباره کنترل عفونت دندان هنوز هم باورهای غلطی وجود دارد که این مشکل را سخت می‌کنند و بیشتر مواقع باعث می‌شوند در این نبرد باکتری پیروز شود و فرد را دچار عفونت می‌کند. در این به بخش به بررسی چند مورد از این باورهای اشتباه می‌پردازیم و سعی می‌کنیم روش درست را بیان کنیم.
دستکش‌ها صد درصد نفوذ ناپذیرند و از دست‌ها محافظت می‌کنند
یکی از باورهای غلط در این حوضه، باور به نفوذناپذیری 100 درصدی دستکش‌ها است.
بیشتر افراد بر این باورند که دستکش‌ها صد درصد از دست‌ها محافظت می‌کنند کاملا ایمن هستند. ولی باید بگوییم که این باور کاملا اشتباه است. جالب است بدانید که سازمان‌های نظارت بر اقلام پزشکی احتمال خطا تا 2.5 درصد را برای دستکش و محصولاتی مانند آن را مجاز می‌دانند؛ این یعنی تا این میزان خطا را هنگام نظارت و استانداردسازی محصول نادیده می‌گیرند و ازش چشم پوشی می‌کنند.
پس دستکش‌ها کاملا نفوذناپذیر نیستند و باکتری‌ها می‌توانند از دست‌ها به روی دستکش و برعکس نفوذ کنند. بنابراین برای بهبود شرایط شست‌وشوی کامل دست قبل از انجام کارها و بعد از آن ضروری است.
ابزارهای دندانپزشکی که استریل می‌شوند را می‌توان موقع خیسی استفاده کرد.
استریل به این معناست که ابزار یا هرچیزی که استریل می‌شود به طور کامل تمیز و فاقد هرگونه میکروب یا عامل بیماری‌زا است. برخی بر این باورند که ابزارهایی که از چرخه استریل خارج می‌شوند را می‌توان درحالت خیس استفاده کرد ولی این باور غلط است و نیاز به اصلاح دارد.
اگر درحالت خیس به وسایل استریل دست بزنید، دیگر استریل نیست و آلوده است. بنابراین باید ابزارها بعد از خروج از چرخه استریل کاملا خشک شوند تا آماده استفاده قرار بگیرند. بهتر است با دستکش استریل ابزارهای استریل لمس شوند تا احتمال غیراستریل شدنشان کم شود.
فرقی نمی‌کند که از چه پک اتوکلاوی استفاده کنیم
استفاده از پک اتوکلاو مناسب تاثیر مهمی در کنترل عفونت دندان دارد.
اتوکلاو دستگاهی است که با فشار و دمای بالا ابزارها و هرچیزی که داخلش قرار می‌دهیم را استریل می‌کند. این مورد که ابزارهای دندانپزشکی را داخل چه پک اتوکلاوی قراری دهید و سپس داخل اتوکلاو بگذارید، در هر دستگاه اتوکلاو متفاوت است و دستورالعمل‌های مربوطه توسط شرکت سازنده اوتوکلاو به صورت شفاف و واضح در برگ راهنما مشخص می‌شود.
با توجه تفاوت دستگاه‌ها و دستورالعمل‌ها در استفاده از اتوکلاو نباید فقط به توصیه همکاران و دوستان اکتفا کنیم و باید به طور کامل راهنمای شرکت سازنده را مطالعه و بر طبق آن عمل کنیم.
سطوحی که با خون و سایر فراورده‌های آلوده، آلوده شدند نیازی به ضدعفونی با ضدعفونی کننده‌های بیمارستانی ندارند.
سطوح خونی و آلوده با ضدعفونی معمولی کاملا ضدعفونی نمی‌شوند.
برای مواردی که در خانه یا جاهای غیر بالینی نیاز به ضدعفونی باشد ضدعفونی کننده‌های معمولی استفاده می‌شود. این نوع ضدعفونی کننده‌ها قدرت خوبی برای تمیزی موارد بیان شده، دارند ولی برای جاهایی مانند بیمارستان و کلنیک و… مناسب نیستند. برای آلودگی‌هایی که مشکوک هستند مانند خون که اغلب در بیمارستان و محیط‌های بالینی مشاهده می‌شود، باید از ضدعفونی کننده‌های بیمارستانی استفاده شود. چرا که این نوع ضدعفونی کننده‌ها قدرت بیشتری در تمیزی میکروب‌ها و سایر آلودگی‌ها دارند.
دندان‌هایی که کشیدید را می‌توان به همراه سایر زباله‌ها حمل و دفع کرد.
دندان‌هایی که کشیدید، عفونی به شمار می‌رود و ترکیب آن با زباله‌های عادی کار صحیحی نیست و ممکن است باعث گسترش عوامل عفونی و عفونت شود. در بیمارستان و کلینیک و جاهایی مثل این، تفکیک زباله صورت می‌گیرد به این گونه که زباله‌های معمولی در سطل مشکی، زباله‌های عفونی در سطل زرد و زباله‌هایی که تیز هستند مانند نیدل سرنگ و… در داحل ظرف پلاستیکی به نام سیفتی باکس قرار می‌دهند.
تفکیک زباله در کلینیک‌های دندانپزشکی تاثیر بسزایی در این مشکل دارد و تا حد زیادی از عفونت دندان جلوگیری می‌کند. بنابراین باید تفکیک زباله در مراکز بالینی جدی تلقی شود. برای اینکه کادر درمان تفکیک زباله را جدی بگیرند از طرف سازمان‌های بهداشتی نیز بر این موارد نظارت می‌شود.
درمان عفونت دندان
پس از اینکه متوجه شدید دندان شما دچار عفونت است باید سریعا به دندانپزشک مراجعه کنید. زیرا در این صورت کنترل آن آسانتر است و از شدت و گسترش عفونت جلوگیری می‌شود.
پس از اینکه به دندانپزشک مراجعه کردید، وی با بررسی وضعیت سعی می‌کند که بفهمد محل عفونت کجاست و با توجه به شرایط اقدامات لازم برای درمان را انجام دهد. اگر نیاز باشد ابتدا یک درناژ انجام می‌دهد و سپس آنتی‌بیوتیک مناسب تجویز می‌کند. ولی اگر نیاز به درناژ نباشد عفونت خفیف بود و با مصرف آنتی‌بیوتیک قابل درمان است. انواع آنتی‌بیوتیک که برای درمان عفونت مصرف می‌شود به شکل زیر هستند:
پنی‌سیلین‌ها
داروهای پنی‌سیلین رایج‌ترین آنتی‌بیوتیک برای دندان محسوب می‌شوند که شامل دو داروی پنی‌سیلین و آموکسی‌سیلین هستند. با توجه به رواج این داروها اغلب باکتری‌ها نسبت به آن‌ها مقاومند. یعنی این دارو نمی‌تواند تاثیری بر باکتری بگذارد در نتیجه درمان غیرممکن می‌شود.
گاهی اوقات مراجعه کنندگان به دندانپزشک به پنی‌سیلین حساسیت دارند. بنابراین نمی‌توان از آن‌ها برای درمان وی استفاده کرد و نیاز به آنتی‌بیوتیک‌های دیگری داریم. دوز مصرف این داروها 500 میلی‌گرم در هر 8 ساعت است.
کلیندامایسین
یکی دیگر از آنتی‌بیوتیک‌هایی که دندان‌پزشکان زیاد تجویز می‌کنند کلیندامایسین است. دلیل اینکه این دارو زیاد تجویز می‌شود این است که پزشکان می‌گویند احتمال مقاومت باکتری به کلیندامایسین کمتر از احتمال مقاومت آن به پنی‌سیلین است. این دارو درمقابل طیف وسیعی از میکروب‌ها موثر است و برای درمان عفونت گزینه خوبی است. دوز مصرف کلیندامایسین 300 یا 600 میلی‌گرم در هر 8 ساعت است.
آزیترومایسن
آزیترومایسن یک آنتی‌بیوتیک بسیار قوی است و در برابر انواع میکروب‌ها موثر است. آزیترومایسین می‌تواند بسیار سریع و سه سوته عفونت را درمان کند. ولی به دلیل عوارضی که دارد زیاد تجویز نمی‌شود. این دارو زمانی تجویز می‌شود که فرد به انواع پنی‌سیلین‌ها حساسیت و نسبت به کلیندامایسین مقاوم باشد. دوز مصرفی آزیترومایسین 500 میلی‌گرم در هر 24 ساعت به مدت 3 روز است.
مترونیدازول و سفیکسیم
مترونیدازول برای همه مناسب نیست و می‌تواند برخی از عفونت‌ها را درمان کند و برای برخی دیگر بی‌تاثیر است. ولی ترکیب سفیکسیم و مترونیدازول که اغلب پزشک این دو تا را باهم تجویز می‌کند، می‌تواند تاثیر بسیار بالایی در درمان عفونت دندان بگذارد. دوز مصرفی این داروها توسط پزشک تعیین می‌شود.
مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، حتما باید با تجویز پزشک باشد. زیرا مصرف بی‌رویه و بیش از حد آن‌ها نه تنها میکروب‌های بیماری‌زا بلکه میکروب‌های مفید بدن را از بین می‌برد و این باعث می‌شود که فرد در معرض عفونت قرار بگیرد و کنترل عفونت سخت شود.
عصب کشی دندان
اگر عفونت به ریشه دندان نیز نفوذ کند برای کنترل عفونت دندان و جلوگیری از گسترش آن و درمان آن نیاز به عصب کشی داریم. در عصب کشی یک سوراخی در عاج دندان ایجاد می‌شود و با نفوذ به ریشه دندان پوسیدگی‌های موجود را رفع و عفونت را تمیز می‌کنند و پس از آن با ماده‌ای، سوراخ موجود را پر می‌کنند و دندان را به طور کامل ترمیم می‌کنند.
آپیکوکتومی
آپیکوکتومی یک فراید تکمیلی بعد از عصب کشی است. درصورتی که عفونت شدید باشد تنها عصب کشی برای درمان کافی نیست و دندانپزشک برای درمان موثر و کامل، آپیکوکتوکی رو انجام می‌دهد. آپیکوکتومی اینگونه است که در لثه دندان عفونی یک شکاف ایجاد می‌شود و از طریق آن به ریشه انتهایی دندان دسترسی پیدا می‌کنند. سپس ریشه نهایی و بافت نزدیک آن که درگیر عفونت است را به‌طور کامل خارج می‌کنند.
پیشگیری از عفونت دندان روشی بهتر از درمان
پیشگیری روشی بهتر و به‌صرفه‌تر از درمان است. چرا؟ پیشگیری علاوه بر اینکه هزینه کمتری نسبت به درمان دارد بلکه درد و مشکلات کمتری نیز دارد. اگر پیشگیری درست انجام شود و به عفونت مبتلا نشوید درد ناشی از عفونت دندان را نیز تجربه نمی‌کنید. همچنین درد عصب‌کشی و از دست دادن دندان را نیز نخواهید داشت. بنابراین همواره پیشگیری گزینه بهتری است.
اقدامات لازم برای پیشگیری از عفونت دندان به شرح زیر است:
- تمیزی دهان و دندان از طریق استفاده از مسواک، آگاهی از اهمیت نخ دندان در بهدلشت دهان و دندان و دهان‌شویه برای ضدعفونی کردن دهان
- جرم‌گیری دندان‌ها به‌صورت سالانه و منظم
- بررسی وضعیت دندان‌ها به صورت منظم توسط دندانپزشک و افراد متخصص
- فلوراید درمانی برای دندان‌ها
- استفاده از خمیر دندان و سایر وسایل بهداشتی که حاوی فلوراید هستند
- کاهش مصرف موادی که بر دندان‌ها مضر هستند مانند مواد شیرین
- مراجه سریع به دندانپزشک در صورت مشاهده شکستگی یا پوسیدگی در عاج دندان
- پرهیز از وارد کردن ضربه و فشار بر دندان‌ها
کلام آخر
رعایت بهداشت دندان یکی از نکات مهم در کنترل عفونت دندان است و نقش کلیدی در آن دارد. بنابراین باید کاملا جدی تلقی شود. همچنین استریل نگه‌داشتن ابزارهای دندانپزشکی و کار کردن به صورت آسپتیک بسیار مهم است و باید جدی گرفته شود. این موارد در کلینیک دندانپزشکی ارغوان کرج به خوبی رعایت می‌شود تا کنترل عفونت دندان به درستی انجام شود و مراجعه کننده سلامتی لازم را داشته باشد.
بدون نظر