حساسیت دندانی یا حساسیت عاج، دقیقاً همان‌طور که به نظر می‌رسد، به معنای درد یا ناراحتی در دندان‌ها به عنوان واکنشی به محرک‌های خاصی مانند دماهای گرم یا سرد است.
در واقع درد ناشی از مصرف غذاهای داغ یا سرد می‌تواند نشانه‌ای از پوسیدگی دندان باشد، که این مشکل عموما در افرادی که دندان‌های حساسی دارند نیز شایع است.
دندان‌ها ممکن است بعد از انجام کارهای دندانپزشکی مانند پر کردن، روکش یا سفید کردن موقتی حساس شوند. در این صورت، حساسیت نیز محدود به یک دندان یا دندانی خواهد بود که تحت درمان قرار گرفته است.
این مشکل می‌تواند موقتی یا مزمن باشد و می‌تواند یک دندان، چندین دندان یا تمام دندان‌های یک فرد را تحت تأثیر قرار دهد. علل مختلفی دارد، اما بیشتر موارد حساسیت عاج دندان به راحتی با تغییر در رژیم بهداشت دهان و دندان درمان می‌شود.
حساسیت دندانی چیست؟
حساسیت دندانی معمولاً زمانی رخ می‌دهد که لایه زیرین دندان‌ها، یعنی عاج، نمایان شود. این وضعیت می‌تواند به دلیل فرسایش (ساییدگی) و تحلیل لثه (زمانی که بافت لثه از دندان‌ها دور می‌شود و ریشه‌ها نمایان می‌شوند) اتفاق بیفتد.
ریشه‌های دندان که تحت پوشش مینای سخت نیستند، حاوی هزاران لوله کوچک هستند که به مرکز دندان (پالپ) متصل می‌شوند. این لوله‌ها به محرک‌هایی مانند غذاهای گرم، سرد یا شیرین اجازه می‌دهند تا به عصب دندان برسند و درد ایجاد کنند. حساسیت عاج دندان همچنین می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات دیگر مانند پوسیدگی، بیماری لثه یا دندان‌های دچار ترک‌خوردگی باشد.
حساسیت عاج دندان می‌تواند زمانی رخ دهد که شما غذاها و نوشیدنی‌های داغ، سرد، شیرین یا ترش مصرف می‌کنید، یا حتی با تنفس هوای سرد. درد ممکن است تیز، ناگهانی و به عمق انتهای عصبی دندان‌ها نفوذ کند. درمان‌ها شامل دهانشویههای فلوراید، خمیردندان‌های ضد حساسیت و باندینگ دندانی هستند.
پوسیدگی دندان، دندان‌های دچار شکستگی و یا ترک‌خوردگی و پرکردگی‌ها یا روکش‌های معیوب می‌توانند عاج دندان را نمایان کنند و حساسیت ایجاد کنند. اگر این مورد باشد، احتمالاً تنها در یک دندان خاص یا ناحیه‌ای از دهان احساس حساسیت خواهید کرد.
درمان حساسیت دندانی
برای درمان حساسیت عاج دندان، چندین روش و درمان مؤثر وجود دارد که به کاهش ناراحتی و بهبود وضعیت دندان‌ها کمک می‌کند:
- شناسایی و حذف علت: اولین گام در درمان حساسیت دندان، شناسایی عوامل مؤثر مانند رژیم غذایی اسیدی و بهبود عادات بهداشتی دندان است. کاهش مصرف غذاهای اسیدی و استفاده از مسواک نرم می‌تواند مفید باشد.
- خمیردندان‌های ضد حساسیت: این خمیردندان‌ها حاوی ترکیباتی مانند نیترات پتاسیم یا کلرید استرانسیم هستند که با مسدود کردن لوله‌های عاج، حساسیت را کاهش می‌دهند.
- فلوراید درمانی: استفاده از ژل یا وارنیش فلوراید توسط دندانپزشک می‌تواند به تقویت مینای دندان و کاهش حساسیت کمک کند.
- باندینگ کامپوزیت: اگر حساسیت به دلیل نمایان شدن ریشه دندان باشد، اعمال رزین کامپوزیت بر روی نواحی حساس می‌تواند مؤثر باشد.
- پیوند لثه: در مواردی که لثه‌ها تحلیل رفته‌اند، جراحی پیوند لثه می‌تواند از ریشه‌های نمایان‌شده محافظت کند.
- عصب‌کشی: در صورت شدت بالای حساسیت، عصب‌کشی دندان و درمان لثه ممکن است لازم باشد تا مشکلات موجود در پالپ دندان درمان شود.
- درمان‌های خانگی: شستشوی آب نمک، استفاده از عسل و زردچوبه، و سیر نیز می‌توانند به کاهش التهاب و درد کمک کنند.
این روش‌ها می‌توانند به مدیریت و درمان حساسیت دندان کمک کنند و کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشند. درمان درد حساسیت عاج دندان به علت آن بستگی دارد. اگر حساسیت یا ناراحتی دندان‌ها ادامه پیدا کند، حتماً با دندانپزشک خود وقت ملاقات بگذارید. آنها باید هرگونه شرایط جدی را بررسی کنند تا بتوانند درمان مناسب را توصیه کنند.
علل ایجاد حساسیت عاج
برخی افراد به طور طبیعی دندان‌های حساس‌تری دارند، زیرا مینای دندان آنها نازک‌تر است. مینای دندان لایه بیرونی محافظ دندان است. در بسیاری از موارد، مینای دندان ممکن است به دلایل زیر ساییده یا فرسوده شود:
حساسیت عاج می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله:
– مسواک زدن بیش از حد: استفاده از مسواک سفت یا مسواک زدن با فشار زیاد می‌تواند منجر به فرسایش مینای دندان و نمایان شدن عاج شود.
– تحلیل لثه: برخی افراد به طور ژنتیکی مستعد تحلیل لثه هستند که می‌تواند ریشه‌های دندان را نمایان کند.
– بیماری لثه: التهاب و درد در بافت لثه می‌تواند باعث حساسیت شود.
– دندان‌های دچار ترک‌خوردگی: شکستگی یا ترک در دندان‌ها ممکن است باعث ورود باکتری‌ها به پالپ و ایجاد التهاب شود.
– سایش دندان: دندان قروچه یا گیر کردن دندان‌ها در شب می‌تواند مینای دندان را ساییده و باعث حساسیت شود.
– محصولات سفیدکننده دندان: این محصولات ممکن است به مینای دندان آسیب برسانند و حساسیت ایجاد کنند.
– سن: حساسیت دندان معمولاً در سنین 25 تا 30 سالگی بیشتر است.
– استفاده از مسواک سفت
– دندان قروچه در شب
– مصرف مکرر غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی
همچنین گاهی اوقات، شرایط دیگر نیز می‌توانند منجر به حساسیت دندان شوند. به عنوان مثال، رفلاکس معده (GERD) می‌تواند باعث بالا آمدن اسید از معده و مری شود و با گذشت زمان، مینای دندان را فرسوده کند. شرایطی که باعث استفراغ مکرر می‌شوند — از جمله فلج معده و بولیمیا — نیز می‌توانند باعث فرسایش مینای دندان شوند.
تحلیل لثه نیز می‌تواند بخش‌هایی از دندان را نمایان و بدون محافظت باقی بگذارد که این امر نیز باعث حساسیت می‌شود.
انواع حساسیت دندانی
حساسیت دندان می‌تواند به دو نوع موقت و دائم تقسیم شود که هر یک ویژگی‌ها و علل خاص خود را دارند.
- حساسیت عاج دندان موقت
حساسیت دندان موقت معمولاً به دلیل عواملی مانند درمان‌های دندانپزشکی (مانند پرکردن یا سفید کردن دندان) ایجاد می‌شود. این نوع حساسیت معمولاً پس از چند روز یا هفته بهبود می‌یابد و به طور موقت در پاسخ به محرک‌هایی مانند غذاهای گرم یا سرد، شیرین یا اسیدی بروز می‌کند. این حساسیت ممکن است در اثر آسیب‌های جزئی به مینای دندان یا لثه‌ها نیز ایجاد شود و معمولاً با رعایت بهداشت دهان و استفاده از خمیردندان‌های ضد حساسیت قابل کنترل است.
- حساسیت دندانی دائم
حساسیت عاج دندان دائم به طور معمول ناشی از مشکلات جدی‌تری است که نیاز به درمان دارند. این مشکلات شامل پوسیدگی دندان، تحلیل لثه، یا شکستگی دندان است که باعث نمایان شدن عاج و آسیب به عصب می‌شود. در این حالت، درد ممکن است شدیدتر و مداوم‌تر باشد و نیاز به مراجعه به دندانپزشک برای تشخیص و درمان مناسب دارد. درمان‌های ممکن شامل عصب‌کشی، باندینگ، یا پیوند لثه هستند.
به طور کلی، تفاوت اصلی بین حساسیت موقت و دائم در شدت، مدت زمان و علل ایجاد آن‌هاست. حساسیت موقت معمولاً ناشی از عوامل گذراست، در حالی که حساسیت دائم می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات جدی‌تری باشد که نیاز به توجه فوری دارند.
تشخیص و علائم حساسیت دندان
افرادی که دندان‌های حساسی دارند ممکن است در پاسخ به محرک‌های خاص، درد یا ناراحتی را تجربه کنند. این درد معمولاً در ریشه‌های دندان‌های آسیب‌دیده احساس می‌شود. شایع‌ترین محرک‌ها شامل موارد زیر هستند:
- غذاها و نوشیدنی‌های داغ و سرد
- هوای سرد
- غذاها و نوشیدنی‌های شیرین
- غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی
- آب سرد، به‌ویژه در حین تمیز کردن دندان‌ها
- مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن
- دهانشویههای الکلی
علائم شما ممکن است در طول زمان به‌طور نامنظم بروز کنند و شدت آن می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد.
همچنین اگر برای اولین بار دچار حساسیت دندان شده‌اید، با دندانپزشک خود قرار ملاقات بگذارید. دندانپزشک می‌تواند سلامت دندان‌های شما را بررسی کرده و مشکلات احتمالی مانند پوسیدگی دندان، پرکردگی‌های شل یا تحلیل لثه که ممکن است باعث حساسیت شده باشد را بررسی کند.
دندانپزشک می‌تواند این کار را در حین تمیز کردن دندان‌های روتین انجام دهد. آنها دندان‌های شما را تمیز کرده و یک معاینه بصری انجام می‌دهند. ممکن است با استفاده از ابزارهای دندانپزشکی به دندان‌های شما دست بزنند تا حساسیت را بررسی کنند و همچنین ممکن است برای رد کردن علل مانند پوسیدگی، از اشعه ایکس بر روی دندان‌های شما استفاده کنند.
درمان حساسیت عاج
حساسیت دندان ممکن است خودبه‌خود برطرف شود، به ویژه اگر ناشی از یک روش دندانپزشکی اخیر باشد. برای کاهش درد حساسیت، درمان‌ها شامل:
– استفاده از خمیردندان‌های ضد حساسیت: این خمیردندان‌ها حاوی ترکیباتی هستند که انتقال حس را کاهش می‌دهند.
– فلوراید درمانی: فلوراید به تقویت مینای دندان کمک کرده و حساسیت را کاهش می‌دهد.
– باندینگ کامپوزیت: برای پوشاندن نواحی حساس و نمایان شده ریشه‌ها استفاده می‌شود.
– معاینات منظم توسط دندانپزشک: برای بررسی وضعیت دهان و درمان مشکلات موجود.
با توجه به این عوامل، مشاوره با یک دندانپزشک برای تشخیص دقیق و انتخاب بهترین روش درمان ضروری است.
روش‌های کاهش حساسیت عاج
برای کاهش خطر حساسیت عاج دندان ناشی از ساییدگی طبیعی روش‌های زیر مفید است:
- استفاده از خمیردندان‌های ضد حساسیت: چندین برند خمیردندان برای دندان‌های حساس وجود دارد. با استفاده منظم، باید کاهش حساسیت را مشاهده کنید. ممکن است نیاز باشد چندین برند مختلف را امتحان کنید تا محصولی که بهترین نتیجه را برای شما دارد، پیدا کنید. همچنین می‌توانید قبل از خواب یک لایه نازک از خمیردندان را بر روی ریشه‌های نمایان دندان‌ها با انگشت یا گوش‌پاک‌کن بمالید. حتماً از خمیردندان حاوی فلوراید برای شویندگی دندان‌ها استفاده کنید.
- حفظ بهداشت دهان و دندان: به رعایت تکنیک‌های صحیح مسواک زدن و نخ‌دندان کشیدن ادامه دهید تا تمام قسمت‌های دندان‌ها و دهان به خوبی تمیز شوند.
- استفاده از مسواک نرم: این کار باعث کاهش آسیب ناشی از مسواک زدن به سطح دندان و کاهش تحریک لثه‌ها می‌شود.
- مراقب غذاهایی که می‌خورید باشید: مصرف مکرر غذاهای اسیدی می‌تواند به تدریج مینای دندان را حل کرده و منجر به نمایان شدن عاج شود. این غذاها همچنین ممکن است حساسیت را تشدید کرده و واکنش درد را آغاز کنند.
- استفاده از محصولات دندانی حاوی فلوراید: استفاده روزانه از شستشوی دهان حاوی فلوراید می‌تواند حساسیت را کاهش دهد. از دندانپزشک خود درباره محصولات موجود برای استفاده در منزل بپرسید.
- اجتناب از دندان قروچه: اگر دندان‌های خود را می‌سایید یا فشار می‌دهید، در شب از محافظ دهان استفاده کنید.
- به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید: معاینات حرفه‌ای، تمیز کردن‌ها و درمان‌های فلوراید را انجام دهید.
اگر هنوز احساس ناراحتی دارید، با دندانپزشک خود صحبت کنید. برخی روش‌های دندانی ممکن است به کاهش حساسیت کمک کنند، از جمله:
– باندینگ دندانی برای پوشاندن سطوح ریشه نمایان.
– وارنیش‌های فلوراید که بر روی سطح ریشه نمایان اعمال می‌شوند.
– مهر و موم‌های عاج که بر روی سطح ریشه نمایان قرار می‌گیرند.
روش‌های خانگی حساسیت عاج
برای کاهش حساسیت عاج در خانه، چندین روش مؤثر وجود دارد که می‌تواند به تسکین درد و ناراحتی کمک کند:
- استفاده از خمیردندان‌های ضد حساسیت: این خمیردندان‌ها حاوی ترکیباتی هستند که به مسدود کردن انتقال حس از سطح دندان به عصب کمک می‌کنند. استفاده منظم از این خمیردندان‌ها می‌تواند حساسیت را کاهش دهد.
- شستشو با آب نمک: مخلوط کردن یک قاشق چای‌خوری نمک با یک لیوان آب گرم و استفاده از آن به عنوان دهانشویه می‌تواند به کاهش التهاب لثه و تسکین درد دندان کمک کند.
- عسل و آب گرم: مخلوط کردن یک قاشق عسل با آب گرم و استفاده از آن برای شستشو می‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند.
- زردچوبه: زردچوبه به دلیل خواص ضد التهابی خود می‌تواند به عنوان خمیر روی لثه‌ها استفاده شود تا علائم حساسیت را کاهش دهد.
- روغن میخک: این روغن دارای خواص بی‌حس‌کننده و ضد التهابی است. می‌توانید مقدار کمی روغن میخک را روی ناحیه حساس بمالید یا آن را با آب مخلوط کرده و دهانشویه کنید.
- سیر: سیر دارای خواص ضد باکتریایی است و می‌تواند به کاهش درد کمک کند. می‌توانید حبه سیر له شده را با کمی نمک روی ناحیه آسیب‌دیده قرار دهید.
- استفاده از محافظ دندان: اگر دندان قروچه می‌کنید، استفاده از محافظ دندان در شب می‌تواند از سایش مینای دندان جلوگیری کند.
- معاینات منظم دندانپزشکی: مراجعه منظم به دندانپزشک برای بررسی وضعیت دندان‌ها و دریافت درمان‌های مناسب نیز بسیار مهم است.
استفاده از این روش‌ها می‌تواند به کاهش حساسیت دندانی کمک کند، اما در صورت ادامه مشکل، مشاوره با یک دندانپزشک ضروری است.
جمع‌بندی
حساسیت دندانی یک مشکل شایع است که با درد یا ناراحتی در دندان‌ها به عنوان واکنشی به محرک‌های خاص مانند دماهای سرد و گرم، غذاهای شیرین یا اسیدی، و حتی مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن مشخص می‌شود. این وضعیت می‌تواند موقتی یا مزمن باشد و ممکن است یک یا چند دندان را تحت تأثیر قرار دهد.
حساسیت عاج معمولاً ناشی از فرسایش مینای دندان و نمایان شدن عاج زیرین است. عواملی مانند مسواک زدن با فشار زیاد، استفاده از مسواک سفت، تحلیل لثه، و مصرف مکرر غذاهای اسیدی می‌توانند منجر به این مشکل شوند. همچنین، شرایطی مانند بیماری‌های لثه، دندان قروچه، و درمان‌های دندانپزشکی نیز می‌توانند حساسیت را تشدید کنند.
علائم حساسیت عاج دندان‌ها شامل درد ناگهانی هنگام مصرف غذاها یا نوشیدنی‌های گرم و سرد، ناراحتی در هوای سرد، و درد در حین مسواک زدن است. این درد ممکن است از خفیف تا شدید متغیر باشد و در برخی موارد به طور ناگهانی بروز کند.
برای کاهش این حساسیت، استفاده از خمیردندان‌های ضد حساسیت، رعایت بهداشت دهان و دندان، و مراجعه منظم به دندانپزشکی ارغوان کرج توصیه می‌شود. در موارد شدیدتر، درمان‌هایی مانند باندینگ یا فلوراید درمانی ممکن است لازم باشد. در نهایت، توجه به علائم و مشاوره با دندانپزشک برای تشخیص دقیق و درمان مناسب ضروری است.
بدون نظر