بیماریهای لثه که نام تخصصی آن پریودنتیت است، عامل عفونتی می‌شود که بافت نرم دهان یا همان لثه‌ها را درگیر می‌کند. از عوارض جدی این بیماری میتوان به تحلیل استخوان‌های فک و لق‌شدگی و در برخی از بانوان منجر به ابتلا به سرطان می‌شود. این بیماری بسیار شایع است و دلیل اصلی ایجاد آنها بهداشت نامناسب دهان و دندان است. در این مقاله بیشتر به بررسی این بیماری می‌پردازیم.
بیماریهای لثه چیست؟
این بیماری که با نام‌های مختلفی شناخته می‌شود به پریودنتال معروف است. در دهان ما باکتری‌های گوناگونی وجود دارد. عامل اصلی تشکیل این باکتری‌ها قندهای موجود در غذاها و نوشیدنی‌ها هستند. آنها در امتداد لثه جای می‌گیرند و به سرعت رشد می‌کنند و موجب عفونت باکتریایی می‌شود. زمانی که این باکتری‌ها عفونت را به وجود می‌آورند، به نقاط عمیق‌تر بافت دهان می‌رسند. همین مسئله موجب التهاب و تورم لثه‌ها می‌شود.
اگر بخواهیم دقیق‌تر برای شما بیان کنیم سموم یا همان باکتری‌های موجود در پلاک دندان به سمت لثه‌ها حمله می‌کنند و بیماریهای لثه را به وجود می‌آورند. این باکتری‌ها در امتداد خط لثه به سرعت رشد می‌کنند و منجر به عفونت باکتریایی می‌شوند. زمانی که عفونت پیشرفت کند باکتری‌ها به نقاط عمیق‌تر لثه می‌رسند و موجب التهاب دندان و تورم لثه‌ها می‌شود.
در واقع التهاب موجود در لثه‌ها به دلیل واکنش سیستم ایمنی بدن نسبت به بیماری لثه و خلاصی از شر پلاک دندان است. پاسخ بدن در برابر این بافت اینگونه است که لثه‌ها دچار عقب نشینی می‌شوند. تا بتوانند این بافت متشکل از عفونت را از بین ببرند. در نتیجه این درمان و تحلیل لثه‌ها، بافت استخوان فک دچار تحلیل می‌شود. که منجر به لق‌شدگی دندان‌ها و نابودی دندان‌ها می‌شود.
علت بیماریهای لثه چیست؟
مهمترین و اصلی‌ترین علت ابتلا به بیماری پریودنتال، تجمع پلاک‌ها است. این پلاک‌ها حاوی باکتری‌های گوناگونی هستند که برای لثه‌ها ضرر دارند. البته باکتری‌های بی‌خطر نیز در این پلاک وجود دارد.
همانطور که گفتیم اولین و مهمترین دلیل ایجاد بیماریهای لثه، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان است. دلایل دیگری نیز در ایجاد این بیماری نقش دارند که در ادامه به آنها می‌پردازیم.
- سن: یکی از دلایل بیماری لثه افزایش سن است که بعد از 35 سالگی میزان ابتلا به آن افزایش می‌یابد.
- دخانیات: عواملی مانند استعمال سیگار میتواند بیماری لثه را تشدید . این امر بدون بیماری لثه نیز موجب تحلیل و نابودی استخوان شود.
- اعتیاد: عامل دیگر این بیماری اعتیاد طولانی مدت است.
- تغییرات هورمونی بانوان: زنان و بانوان بیشتر از آقایان در معرض این بیماری‌ها قرار دارند. تغییرات هورمونی در نوجوانان و زنان باردار نیز میتواند منجر به ابتلا به این بیماری شود.
- انواع بیماری: بیماری‌هایی مانند دیابت و ایدز و داروهای مورد استفاده برای درمان آنها میتواند دهان را خشک کند و فرد را مستعد ابتلا به این بیماری کند.
- ژنتیک: برخی از عوامل ژنتیکی وجود دارند که شرایط را برای بیماریهای لثه مهیا می‌کنند.
- رژیم غذایی: یکی از عوامل افزایش خطر در بیماریهای لثه، رژیم غذایی است.
- استرس: شاید برای شما هم جالب باشد که بدانید بدن در اثر استرس، هورمون‌های التهابی آزاد می‌کند. که میتواند بیماریهای لثه را ایجاد کند و یا در صورت وجود، آنها آن را تشدید کند.
فاکتورهای تشدیدکننده بیماریهای لثه
متغیرهایی وجود دارند که درصد احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند. از جمله این متغیرها عبارتند از:
- استعمال دخانیات
- بهداشت ضعیف دهان
- افزایش سن
- دیابت
- استرس
- بیماریهای قلبی
- شیمی درمانی
- بیماریهای خود ایمنی
- ژنتیک
- عدم رعایت رژیم غذایی
- مصرف نوشیدنی‌های الکلی
- دندان قروچه
- دندان‌های نامرتب
- پل‌های دندانی
- خشکی دهان
- مصرف داروهای خاص
- تغییرات هورمونی
- پرشدگی نامعیوب
- عدم مسواک زدن درست
انواع بیماریهای لثه
بیماریهای لثه یا پریودنتال همیشه علائم ندارد و در برخی مواقع بدون علائم است. در ادامه به انواع مختلف این بیماری می‌پردازیم.
ژنژیویت
خفیف‌ترین و شایع‌ترین شکل بیماریهای لثه این بیماری است. به عنوان التهاب لثه شناخته می‌شود. در اثر این نوع از التهاب سطح لثه تحت تاثیر قرار می‌گیرد و به لایه‌های عمیق‌تر لثه آسیب وارد نمی‌شود. مهمترین علائم آن عبارتند از خونریزی لثه در زمانی که مسواک می‌زنید یا غذا می‌خورید، که با تورم و قرمزی لثه‌ها همراه است.
این بیماری بیشتر بانوان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. خانم‌هایی که باردار هستند یا قرص‌های ضد بارداری مصرف می‌کنند، بیشتر به این بیماری مبتلا می‌شوند. اگر شما هم دچار قرمزی و التهاب لثه هستید باید نسبت به درمان آن اقدام کنید. اما مسواک را ترک نکنید.
در عوض می‌توانید از یک مسواک نرم استفاده کنید تا باکتری‌ها و پلاک‌های روی لثه را از بین ببرید. در صورت اینکه بعد از چند روز لثه‌ها بهبود نیابند و خونریزی ادامه پیدا کند، باید حتماً به متخصص مراجعه کنید. تا با برخی از روش‌های مراقبت در خانه و روش‌های تخصصی به درمان آن اقدام کنید.
پریودنتیت
به مرحله پیشرفته بیماریهای لثه پریودنتیت می‌گویند. اگر این بیماری‌ها را درمان نکنید منجر به التهاب لثه می‌شود. همانطور که گفتیم برای پاسخ سیستم ایمنی به بدن در مقابل التهابات دهان ساختار لثه دچار تحلیل می‌شود.
زمانی که ریشه دندان‌ها توسط این بیماری آسیب می‌بیند، فضایی بین ریشه و لثه ایجاد می‌شود. باکتری‌ها در این فضا که به آن پاکت پریودنتال می‌گویند به دام می‌افتند و آسیب بیشتری به ریشه وارد می‌کنند.
زمانی که استخوان فک آسیب ببیند، فضای بیشتری بین دندان و لثه ایجاد می‌شود که می‌توانند بر روی دندان سیاهی ایجاد کنند. در این شرایط حتی متخصص نمی‌تواند آنها را پر کند. اگر این بیماری به موقع درمان نشود و ریشه‌ها آسیب ببینند، در دندان‌ها درد ایجاد می‌کنند و باید دندان خود را بکشید.
علائم بیماریهای لثه
بیماریهای لثه علائم رایجی دارد که در ادامه آنها را برای شما بیان می‌کنیم.
- قرمزی شدید یا بنفشی لثه‌ها
- تورم و درد در لثه‌ها
- تحلیل لثه
- لق‌شدگی دندان
- بوی بد دهان
- احساس مزه بد در دهان
- چرکی شدن دندان
- استقرار پروتزهای متحرک در دهان
- تغییر راستای دندان نیش و فک
گفتیم که دلیل بیماری لثه وجود باکتری‌های عفونی در دهان است. تنها یکی از عوامل بیماری لثه، باکتری است. برخی مواقع بیماریهای دیگر نیز میتواند منجر به این بیماری شود. در این شرایط باید فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید.
درمان بیماری لثه در ابتدا بسیار ساده است. اگر این بیماری به موقع درمان نشود میتواند به بافت لثه و استخوان فک به طور شدید آسیب بزند. در این صورت احتمال ابتلا به بیماریهای دیگر نیز بالا می‌رود. مثلاً بیماریهای لثه میتواند بر روی قلب تاثیر منفی بگذارد یا دیابت را بدتر کند.
راه‌های تشخیص این بیماری
دندانپزشک با یک معاینه میتواند مشخص کند که آیا لثه‌های شما دچار بیماری هستند یا خیر. برای معاینه باید پزشک به بررسی پلاک‌های روی دندان بپردازد و سوال‌هایی درباره آن می‌پرسد. همچنین دندانپزشک ممکن است فرد را به پزشک متخصص لثه ارجاع دهد.
دندانپزشک یا متخصص لثه با ابزاری به نام پروپ به اندازه‌گیری پریودنتال می‌پردازد. در این شرایط میزان نابودی استخوان‌های اطراف لثه مشخص می‌شود. هرچه میزان فاصله بین ریشه و لثه بیشتر شود، یعنی بیماری لثه شدیدتر است.
سپس در قدم بعدی باید لق‌شدگی دندان‌ها و میزان پس‌روی لثه‌ها مورد بررسی قرار گیرد. از عکسبرداری‌های اشعه ایکس و رادیوگرافی نیز میتوان برای مشاهده جزئیات این بیماری استفاده کرد.
روش‌های درمان بیماریهای لثه
برای درمان این بیماری‌ها چندین روش وجود دارد که با توجه به وخامت اوضاع بیمار شرایطی مانند سلامتی کلی بدن، مصرف دخانیات و درمان‌های قبلی آن یکی از روش‌های زیر انتخاب می‌شود.
رعایت بهداشت دهان
در افراد مبتلا به بیماری لثه خفیف با رعایت بهداشت دهان و دندان میتوان این شرایط را بهبود بخشید. به این منظور باید روزانه ۲ تا ۳ بار مسواک بزنید و از اهمیت نخ دندان در بهداشت دهان و دندان غافل نشوید. همچنین مرتباً برای معاینه به دندانپزشک مراجعه کنید. در این شرایط که هنوز بافت لثه از بین نرفته باکتری‌های مضر از بین می‌رود و میتواند بهبود پیدا کند.
جرم‌گیری
روش دیگری که برای تمیزی پلاک‌های روی دندان استفاده می‌شود، جرم گیری است. که در آن پلاک‌ها و باکتری‌ها به وسیله جرم‌گیری از بین می‌رود. این نوع درمان نیز برای افراد مبتلا به بیماری لثه خفیف تجویز می‌شود.
در این روش پلاک‌های روی دندان تمیز می‌شود و زبری سطح ریشه‌ها را از بین می‌برند. تا محل تجمع پلاک‌ها و باکتری‌ها در دهان و دندان از بین برود. این روش درمانی معمولاً باید در دو جلسه استفاده شود.
جراحی پریودنتال
برای حذف پلاک دندان‌ها و پاکت پریودنتال که قبلاً برای شما توضیح دادیم، در افراد مبتلا به بیماری لثه پیشرفته از جراحی استفاده می‌شود. هدف از این جراحی این است که جرم‌هایی که به بافت لثه نفوذ کردند را بتوان تمیز کرد و به آن دسترسی داشت.
در این روش لثه را برش می‌دهند تا یک فلپ بر روی آن ایجاد شود. سپس لثه‌ها را از روی ریشه دندان‌ها برمی‌دارند و تک تک ریشه‌ها را از وجود باکتری‌ها و پلاک‌ها پاک می‌کنند. نواحی ناهموار ریشه را صاف می‌کنند. در مرحله آخر لثه را به جای خود برمی‌گردانند و بخیه می‌زنند. روش جراحی پریودنتال نسبت به روش‌هایی مانند پیوند استخوان یا پیوند لثه ارجحیت دارد.
جراحی لثه با لیزر
در این روش برای حذف جرم‌های روی دندان از لیزر استفاده می‌شود. لیزر به ناحیه که لثه دچار آسیب شده است حمله می‌کند و بافت سالم لثه دست نخورده باقی می‌ماند. با اینکه جراحی لثه تهاجم کمتری برای بافت لثه‌ها دارد اما نتایج آن هنوز اثبات شده نیست.
پیوند لثه
اگر بافت لثه بر اثر عفونت‌های لثه تخریب شود، متخصص برای درمان، روش پیوند لثه را در نظر می‌گیرد. در این روش بافت لثه نمایان می‌شوند و وخامت بافت لثه مشخص می‌شود. در این روش بافت سالم لثه را به نواحی که دچار آسیب است پیوند می‌زنند. معمولاً این بافت سالم از سقف دهان یا اطراف آن تهیه می‌شود.
آیا زنان مبتلا به بیماریهای لثه به سرطان مبتلا می‌شوند؟
بر اساس نتایج تحقیقاتی که انجام شده است زنان مسن که به بیماریهای لثه مبتلا هستند برای ابتلا به انواع سرطان‌ها مستعد هستند. بر اساس این نتایج ۱۴ درصد این افراد بیشتر به سرطان ابتلا می‌شوند. بیشتر این سرطان‌ها نیز مربوط به سرطان سینه و مری است. میزان ابتلا به این بیماری پس از یائسگی افزایش می‌یابد.
دلیل این اتفاق میتواند این باشد که عواملی که بر بیماریهای لثه تاثیر می‌گذارند، مانند تغذیه نادرست بر بروز انواع سرطان نیز تاثیرگذار است.
روش‌های پیشگیری از بیماریهای لثه
همانطور که گفتیم اولین راه پیشگیری و درمان بیماریهای پریودنتال رعایت بهداشت دهان و دندان است. در ادامه راهکارهای پیشگیری دیگری از این بیماری برای شما بیان می‌کنیم.
- حداقل در روز دو نوبت مسواک بزنید و کاملاً نواحی از لثه که به آن دید ندارید را هم تمیز کنید.
- هر چند ماه یکبار مسواک جدیدی جایگزین مسواک قبلی خود کنید.
- از دهانشویه‌های حاوی فلوراید و آنتی باکتریال استفاده کنید.
- در صورت استفاده از دندان‌های مصنوعی و پروتزهای دیگر آنها را هر روز تمیز کنید. پلاک‌های موجود بر روی پروتزهای دندان نیز میتواند منجر به بیماری لثه شود.
- در صورت وجود بیماری‌هایی مانند دیابت آنها را کنترل کنید.
- در رژیم غذایی خود بیشتر دقت کنید و از غذاهای سالم استفاده کنید.
- روزانه ۸ لیوان آب بنوشید تا از بیماریهای لثه در امان بمانید.
- سالانه دو بار به دندانپزشکی مراجعه کنید تا دندان‌های شما را کاملاً چک کند.
آیا بیماریهای لثه قابل درمان هستند؟
اگر بیماری لثه پیشرفت کنه با درمان مناسب میتوان جلوی پیشرفت آن را گرفت. اما بافت‌های اطراف دندان و لثه‌ها از بین برود، نمی‌توان آنها را بازگرداند.
اما با روش‌هایی که در قسمت فوق ذکر کردیم میتوان تا حدودی عفونت لثه را کاهش داد و استخوان و بافت فک را بازسازی کرد. البته ژنتیک هم بر روی این مسئله بی‌تأثیر نیست و افرادی که خانوادگی دچار مشکلات لثه هستند درصد ابتلا به این بیماری در اینگونه افراد افزایش می‌یابد.
اگر به بیماری لثه خفیف مبتلا شوید با رعایت بهداشت و تمیزی منظم دندان‌ها میتوان آن را درمان کرد.
نتیجه‌گیری
بیماریهای لثه از جمله بیماری‌هایی هستند که بر اثر باکتری‌های موجود در دهان به وجود می‌آیند. این بیماری‌ها در بانوان بیشتر از آقایان رخ می‌دهد. اگر به موقع نتوانید آن را درمان کنید ممکن است عوارضی چون مشکلات قلبی و دیابت به وجود آورد. از طرفی بر اساس نتایجی که به تازگی کشف شده است بیماریهای لثه بر روی ابتلا بر انواع سرطان نیز تاثیرگذار است.
اگر شما سالیانه دوبار به کلینیک دندانپزشکی ارغوان در شهر کرج مراجعه کنید و زیر نظر متخصصین این مجموعه دندان‌های خود را چک کنید، هرگز به بیماری لثه مبتلا نمی‌شوید. در صورت ابتلا به این بیماری نیز دندانپزشکان این مجموعه با بهترین روش شما را درمان می‌کنند.
بدون نظر