مفصل بین کندیل استخوان فک پایین و فرورفتگی استخوان گیجگاهی، مفصل فکی گیجگاهی است. این مفصل که در دو طرف صورت وجود دارد، گاهی اوقات دچار درد، دررفتگی یا عفونت می‌شود. اتصال دهنده فک پایین به استخوان سر و مفصلی که باعث می‌شود استخوان فک پایین متحرک باشد، مفصل فک است.
مفصل گیجگاهی، ترکیبی از حرکات کشویی و لولایی دارد و این باعث می‌شود تا در بدن بسیار پیچیده عمل کند. در قسمت مفصل، بخش‌هایی از استخوان‌های درگیر با غضروف پوشیده می‌شوند و با یک دیسک کوچک مجذوب ضربات و شوک‌ها از یکدیگر جدا می‌شوند تا باعث حرکت نرم مفصل شود.
بیماری‌های مفصل فکی
ممکن است بیماری مفصل فکی خود را به گونه‌های مختلفی مانند گوش درد و دندان درد نشان دهد. همچنین ممکن است به دنبال بیماری این مفصل، درد یا محدودیت حرکتی اتفاق بیفتد و درجات گوناگونی دارد. این درد می‌تواند از ناراحتی اندک تا دردهای غیر قابل تحمل متغیر باشد. وقتی که دیسک دچار فرسایش می‌شود یا از محور مناسب خود خارج می‌گردد و یا غضروف مفصلی در نتیجه التهاب مفاصل یا آرتریت از بین می‌رود، اختلال مفصل فکی گیجگاهی اتفاق می‌افتد.
درد و ناراحتی همراه با اختلال مفصل فکی در بسیاری از موارد می‌تواند با یک درمان آگاهانه و با استفاده از نایت گاردها غیر از جراحی، کاهش پیدا کند و درمان شود. ممکن است در موارد شدیدتر نیاز به جراحی نیز باشد. دردهای مفصل فکی بیشتر با درد و اختلال در اعضای اطراف آن همراه است. درد در عضله گیجگاهی سر، یکی از این دردها است. در واقع ممکن است التهاب مفصل فکی به درد و التهاب در عضله نزدیک آن منتهی شود.
علائم درد مفصل فکی
در این بخش به ذکر علائم رایج درد مفصل فکی می‌پردازیم.
- درد دهان و فک یا حساسیت در ناحیه مفصل فک، صورت، گردن و شانه‌ها و در اطراف فک و گوش در زمان صحبت، جویدن یا باز کردن زیاد دهان
- درد ناگهانی در هنگام گاز گرفتن در زمانی که دندان‌های بالا و پایین به طور مناسب روی هم قرار نمی‌گیرند یا مشکل در هنگام جویدن غذا
- صدای مفصل فک هنگام باز کردن یا بستن دهان که می‌تواند با درد یا بدون درد باشد.
- احساس قفل شدن یا چسبندگی فک در هنگام باز و بسته کردن دهان
- سایر علائم عادی مشکلات فک شامل درد فک و دندان، گردن درد، سردرد، درد گوش، مشکلات شنوایی، گیجی، درد در ناحیه بالای شانه و زنگ زدن گوش‌ها
- ورم در اطراف صورت
- احساس خستگی در ناحیه صورت
درمان اختلال مفصل فکی
به طور کلی راهکارهای غیر جراحی برای درمان بیماری‌های مفصل فکی وجود دارند که در ادامه این بخش به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
درمان دارویی
با بررسی متخصص دندان‌پزشک، برخی از داروها برای درمان این اختلال تجویز می‌شوند. از جمله این داروها می‌توان به داروهای ضد افسردگی در دوز پایین، داروهای ضد اضطراب که برای مدت زمان کوتاهی تجویز می‌شوند، داروهای شل کننده عضلات فک که معمولا برای افرادی که دندان قروچه دارند تجویز می‌شود و داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب مانند ایبوپروفن یا آسپرین که موجب کاهش ورم و درد عضلانی می‌شود، اشاره کرد.
کیسه یخ، ورزش و حرارت مرطوب
استفاده از این سه گزینه یعنی کیسه یخ، ورزش و حرارت مرطوب، در صورتی که به طور مرتب باشد می‌تواند به درمان اختلال یا بیماری مفصل فکی کمک کند. برای رفع اسپاسم و گرفتگی عضلات، استفاده از حرارت مرطوب توصیه می‌شود. استفاده از حرکت‌های کششی ساده و حرارت مرطوب به مدت ۱۰ دقیقه به رفع این اختلال کمک می‌کند.
فیزیوتراپی مفصل فکی
تقریبا همه افرادی که دچار این اختلال هستند به فیزیوتراپیست ارجاع داده می‌شوند تا حرکت مفصل با درمان فیزیوتراپی بازیابی شود. با این روش عضلات فک تقویت شده و درد نیز کاهش پیدا می‌کند.
لیزر تراپی سرد
برای برطرف کردن التهاب مفصل‌ها و عضلات، این روش می‌تواند مناسب باشد. در این روش از نور درمانی استفاده می‌شود تا تحریک فرایند التیام بافت و عضله صورت گیرد. در نور درمانی، نور با برخورد به ناحیه هدف باعث تحریک رشد سلولی می‌شود و همچنین جریان خون را بالا می‌برد. کشیدگی بافت و رفع تنش از مزایای این روش است.
درمان با ریز جریان
برای درمان درد عصبی و عضلانی با استفاده از جریان الکتریکی بسیار پایین، درمان با ریز جریان کاربرد دارد. در واقع ریز جریان فرکانس‌های نرمال درون سلول عضلات برای ایجاد شرایط بهتر برای ترمیم بافت، بازیابی می‌شوند که این موضوع موجب کمتر شدن التهاب و بهتر شدن جریان خون می‌شود. درمان با ریز جریان با انجام شدن روی نقاط ماشه‌ای درد، فرایند التیام درد فک را کمتر و دامنه حرکتی را افزایش می‌دهد.
نایت گارد تراپی
نایت گاردها که از مواد سخت، نرم و یا دو لایه به نام آکریل ساخته می‌شوند، همان محافظ‌های دهانی و محافظ دندان قروچه هستند. پوشاندن سطوح دندان‌های فوقانی و پیشگیری از بروز آسیب‌های دندانی، هدف ساختن محافظ‌های دهانی است. در حقیقت نایت گاردها، پروتزهای متحرکی هستند که به راحتی توسط بیمار روی دندان‌ها قرار می‌گیرند و خارج می‌شوند. همچنین برای کاهش علائم درد و دستیابی به آرامش، استفاده از نایت گاردها بهترین روش است. پزشک بعد از انجام معاینات، با توجه به مشکل بیمار نایت گارد مناسب او را تجویز می‌کند.
جراحی
در صورتی که هیچ یک از روش‌های غیر جراحی مؤثر نباشد و شدت ناهنجاری هم زیاد باشد، از جراحی برای درمان بیماری مفصل فکی استفاده می‌شود. از جمله روش‌های جراحی برای بیماری مفصل فکی می‌توان به آرتروسنتز، تزریق، آرتروسکوپی مفصل فکی گیجگاهی، جراحی باز مفصل و کندیلوتومی اصلاحی اشاره کرد.
مزایای نایت گارد تراپی
- کاهش درد در ناحیه مفصل و سر دردها: بیماری به نام اختلالات مفصل تمپورومندیبولار موسوم به TMD وجود دارد که موجب بروز مشکلات زیادی در افراد می‌شود. بیماران درگیر این ناهنجاری بیشتر از علائمی مانند درد هنگام لمس فک، گوش درد، گردن درد، سر دردهای صبحگاهی، حساسیت دندان، خستگی، اسپاسم و گرفتگی عضلات صورت رنج می‌برند. استفاده از نایت گاردها باعث رفع بسیاری از دردهای ناشی از اختلالات مفصل تمپورومندیبولار می‌شود. همچنین مانع تماس دندان‌های فک بالا و پایین می‌شود که نتیجه آن کاهش مشکل دندان قروچه در هنگام خواب و بیداری است. تراز کردن دندان‌ها در موقعیت بهتر و در نهایت کاهش درد در ناحیه فک از دیگر نکات مثبت استفاده از نایت گاردها است.
- پیشگیری از آسیب دندانی: نایت گاردها در هنگام خواب از تماس سنگین دندان‌های بالا و پایین جلوگیری می‌کنند و در نتیجه از آسیب‌های دندانی پیشگیری می‌شود. دندان قروچه یا فشار دادن و ساییدن دندان‌ها از عادات ناخودآگاه شبانه هستند که می‌توانند باعث ایجاد مشکلاتی مانند آسیب دیدن دندان‌های پر شده، ساییدگی بیش از حد دندان‌ها و یا شکستگی دندان‌ها شود. استفاده از نایت گاردها از نظر هزینه، در برابر سایر روش‌های درمانی دندان‌ها می‌تواند بسیار مفید و سودمند باشد.
- بهبود الگوهای خواب: با توجه به تأثیر نایت گاردها، بهترین راه برای بهبود استفاده از نایت گاردها هستند. نایت گاردها موجب شل شدن عضلات فک و قرا گرفتن فک در موقعیت مناسب می‌شوند. با شل شدن عضلات فک، فشار کمتری روی فک وارد می‌شود و فرد می‌تواند خواب بدون استرس و راحتی داشته باشد. همچنین از اختلالات فکی یا اختلالات مفصل تمپورومندیبولار نیز رهایی پیدا می‌کند و به زندگی عادی خود ادامه می‌دهد.
نگهداری از نایت گارد
- برای اینکه پس از استفاده از نایت گارد ذرات چسبیده شده و هر گونه پلاک تشکیل شده در سطح آن جدا و زدوده شود، بلافاصله آن را با یک مسواک نرم و مایع دست‌شویی تمیز کنید.
- حتما نایت گارد خود را پس از هر بار استفاده درون ظرف آب بگذارید و یا به دور آن یک پارچه مرطوب بپیچید.
- از جعبه یا ظرف تمیزی برای نگهداری نایت گارد استفاده کنید و در زمانی که از آن استفاده نمی‌کنید، آن را در جعبه یا ظرف مخصوصش نگهداری کنید. با این کار احتمال خرابی و گم شدن آن کاهش پیدا می‌کند.
- برای تمیزی این وسیله نباید از خمیر دندان استفاده کنید، زیرا بیشتر خمیر دندان‌ها دارای مواد ساینده هستند و ممکن است باعث خراش سطح نایت گارد شوند.
ضرورت استفاده از نایت گاردها
برای افرادی که دارای برخی عادات رفتاری نامناسب مانند فشار فکی و دندان قروچه هستند، استفاده از نایت گارد می‌تواند بسیار لازم و کارآمد باشد. افرادی که در هنگام خواب فشار فکی بالایی دارند و یا دندان قروچه می‌کنند، باید برای محافظت از سلامت دهان و دندان خود از نایت گارد استفاده کنند. اکثر عادات نامناسب در هنگام خواب، غیر ارادی هستند و به دلیل عوامل مختلفی مانند استرس و فشار عصبی ایجاد شده‌اند.
۲۰ درصد از بزرگسالان از اثرات مخرب فشار یا سایش دندان‌ها روی هم رنج می‌برند. این مشکل علاوه بر فرسایش دندان‌ها، موجب درد و معلولیت ناشی از آرتروز، ترک و یا شکستگی دندان‌ها، ناهنجاری مفصل فکی گیجگاهی و بی حسی عضلات گردن و صورت می‌شود. به همین دلیل لازم است تا در صورت مشاهده علائم بیماری‌های فکی به دندان‌پزشک مراجعه کنید تا دچار عوارض و مشکلات آن نشوید.
سخن پایانی
در این مقاله از سایت ارغوان به بررسی علل و علائم بیماری‌های مفصل فکی پرداختیم و راه‌های درمان آن را بازگو کردیم. درد و ناراحتی همراه با اختلال مفصل فکی در بسیاری از موارد می‌تواند با یک درمان آگاهانه و با استفاده از نایت گاردها غیر از جراحی، کاهش پیدا کند و درمان شود. ممکن است در موارد شدیدتر نیاز به جراحی باشد.
از جمله راه‌های درمان این عارضه می‌توان به درمان دارویی، کیسه یخ، ورزش و حرارت مرطوب، فیزیوتراپی مفصل فکی، لیزر تراپی سرد، درمان با ریز جریان، نایت گارد تراپی و جراحی اشاره کرد. در صورتی که هیچ یک از روش‌های غیر جراحی مؤثر نباشد و شدت ناهنجاری هم زیاد باشد، از جراحی برای درمان بیماری مفصل فکی استفاده می‌شود.
از مزایای استفاده از نایت گاردها، کاهش درد در ناحیه مفصل و سر دردها، پیشگیری از آسیب دندانی و بهبود الگوهای خواب هستند. برای افرادی که دارای برخی عادات رفتاری نامناسب مانند فشار فکی و دندان قروچه هستند، استفاده از نایت گارد می‌تواند بسیار لازم و کارآمد باشد.
بدون نظر