عصب‌کشی دندان و درمان ریشه یکی از مسائلی است که همه ما ممکن است با آن روبه‌رو شویم. بنابراین، آگاهی از این فرآیند و نکات مربوط به سلامت دندان‌ها مهم است. این درمان به فارسی به عنوان “درمان عصب دندان” یا “عصب‌کشی” معروف است و به حفظ دندان‌ها کمک می‌کند.
عصب‌کشی دندان یا درمان ریشه، روشی است که برای رفع عفونت و التهاب در داخل دندان و حفظ آن انجام می‌شود. درمان ریشه، که به آن عصب‌زدایی هم می‌گویند، یک روش دندانی است که برای رفع التهاب موجود در مرکز دندان انجام می‌شود. این عفونت‌ها معمولاً به خاطر پوسیدگی‌های عمیق یا آسیب‌های فیزیکی به دندان ایجاد می‌شوند. اگر به موقع درمان نشوند، ممکن است باعث درد شدید و حتی نابودی دندان شوند.
برای درک بهتر روند عصب‌کشی دندان و درمان ریشه، باید با ساختار دندان آشنا شویم.
ترکیب دندان
همانطور که می‌دانیم دندان از دو بخش کلی، تاج و ریشه تشکیل می‌شود. تاج، کلاهک سفیدی است که در دهان می‌بینید و به‌عنوان دندان می‌شناسید. ریشه بخشی از دندان است که زیر تاج قرار دارد و در لثه و استخوان فک قرار می‌گیرد.
در واقع دندان‌ها از چند لایه تشکیل می‌شوند: یک لایه سخت به نام مینا، لایه نرم‌تری به نام عاج و در نهایت پالپ که شامل عصب‌ها و عروق خونی است. پالپ، زندگی دندان را تأمین می‌کند و در صورت عفونت، نیاز به درمان فوری دارد.
تمام دندان‌ها سه لایه اصلی دارند:
لایه مینا لایه بیرونی دندان به داخل است که سفید و کاملاً دور دندان را پوشش می‌دهد که بخش‌های آسیب‌پذیر داخل دندان را هم محافظت کند. مینا سخت‌ترین ماده در بدن انسان است.
عاج، لایه‌ای است که زیر مینا قرار دارد و رنگ زردی دارد. در جایی که مینا از بین برود، می‌توانید تاج دندان را ببینید. خصوصا در افرادی که دندان‌هایشان را می‌سایند، دندان قابل مشاهده بر روی سطح گاز زدگی آنها دیده می‌شود. عاج دندان نرم و آسیب‌پذیرتر از مینا است.
پالپ بخش مرکزی دندان است که خانه عصب دندان و رگ‌های خونی است که دندان را تغذیه می‌کند. پالپ تنها بخش زنده دندان است. زمانی که پالپ دندان‌هایمان عفونت پیدا کند، باید کاملاً تخلیه و تمیز شود و با مواد خاص پر شود. ما این عمل را عصب‌کشی می‌نامیم.
چه زمانی دندان به عصب‌کشی دندان و درمان ریشه نیاز دارد؟
عمل عصب‌کشی دندان و درمان ریشه در مواردی انجام می‌شود که پالپ به‌طور غیرقابل برگشتی آسیب ببیند و گزینه دیگری جز تخلیه و تمیزی و پر کردگی با مواد خاص نداریم. علت آسیب پالپ معمولاً یکی از موارد زیر است:
- شکست دندان در اثر حادثه‌ای مانند تصادف، سقوط یا بازی.
- پوسیدگی عمیق دندان که به پالپ برسد.
- نشتی پر کردگی‌های قدیمی یا نامناسب که باعث ایجاد پوسیدگی زیر آنها شود.
اگر هرگونه علائمی مانند درد دندان یا لثه‌های متورم یا هر چیز غیرعادی دیگری را تجربه می‌کنید، به دندانپزشک مراجعه کنید تا وضعیت دندان‌های شما را بررسی کند. همچنین، به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید تا پر کردگی‌های قدیمی دندان‌ها را چک کند. تا در صورت جدایی از دندان یا ترک خوردگی آنها، هر چه زودتر تعویض شوند.
علائم عفونت پالپ دندان به شکل زیر است:
- درد هنگام خوردن یا نوشیدن، به‌ویژه وقتی دما خیلی سرد یا گرم است.
- درد هنگام جویدن.
- دندان‌های شل
اگر درد دندان برطرف شود، آیا نیاز به عصب‌کشی دندان و درمان ریشه است؟
توجه داشته باشید که با پیشرفت عفونت، این علائم ممکن است ناپدید شوند زیرا پالپ تخریب می‌شود و اعصاب دیگر پیام نمی‌فرستند. شما ممکن است فکر کنید دندانتان خوب شده، اما عفونت دندان در واقع گسترش پیدا می‌کند. در نهایت، علائم زیر ممکن است ظاهر شوند:
- بازگشت درد هنگام جویدن
- تورم لثه‌ها در اطراف دندان
- ترشح چرکی از دندان‌ها
- تورم صورت
- تیره شدن رنگ دندان
توجه داشته باشید که اگر دندان درد دارید، باید آن را بررسی کنید. یک دندان دارای عفونت به خودی خود خوب نمی‌شود. اگر دندان را رها کنید، وضعیت آن بدتر می‌شود و دندان‌های مجاور و استخوان نیز در خطر هستند. اگر عفونت گسترش یابد، احتمال موفقیت درمان عصب‌کشی دندان و درمان ریشه کاهش می‌یابد.
مراحل عصب‌کشی دندان و درمان ریشه
برای درمان عفونت پالپ دندان، باید باکتری‌ها و بافت‌های مورد آسیب را از بین برد. اگر به موقع به دندان نرسید، باید دندان را بکشید. از آنجایی که پروتزهای مصنوعی که جایگزین دندان‌ها می‌شوند مشکلات زیادی دارند و همواره هزینه‌بر هستند، بهتر است تا جایی که می‌توانید دندان‌های طبیعی خود را حفظ کنید.
1- برای استخراج عصب، ابتدا دهان بی‌حس می‌شود.
2- سپس دندانپزشک یک سوراخ در تاج دندان ایجاد می‌کند تا به پالپ دسترسی پیدا کند.
3- با کمک ابزارهای خاص دندانپزشکی مانند مته و فایل، تمام محفظه پالپ خالی و خارج می‌شود.
4- دیوارهای محفظه پالپ و ریشه، به‌ویژه نوک ریشه، باید به‌طور کامل تراش می‌خورد و تمیز شوند.
5- پس از اینکه هسته دندان به‌طور کامل تمیز شد، زمان پر کردگی آن است. با مواد پرکننده خاص، دندانپزشک به دقت تمام پالپ را پر کرده و در نهایت دندان را مهر و موم می‌کند تا هیچ راهی برای نفوذ باکتری‌ها وجود نداشته باشد.
6- در نهایت، معمولاً دندان باید پوشانده شود. روکش، تاج مصنوعی است که بر روی دندان قرار می‌گیرد و آن را احاطه می‌کند. به این ترتیب، فشار بیشتری بر روی تاج واقعی دندان وجود نخواهد داشت و خطر شکست آن کاهش می‌یابد.
یکی از مسائل مهم در حوزه درمان‌های دندانپزشکی، سوال درباره مدت زمان عصب‌کشی دندان و درمان ریشه است. مدت زمان و تعداد جلسات لازم برای درمان ریشه دندان به میزان آسیب‌دیدگی و فرسودگی دندان، نوع ریشه و تعداد کانال‌های موجود در آن بستگی دارد. هر چه تعداد کانال‌های دندان بیشتر باشد، زمان درمان نیز طولانی‌تر خواهد بود. به طور کلی، درمان ریشه دندان معمولاً در بازه 1 تا 3 جلسه انجام می‌شود و هر جلسه عصب‌کشی دندان و درمان ریشه حدود 60 تا 90 دقیقه به طول می‌انجامد.
تفاوت عصب‌کشی دندان و درمان ریشه
در اصطلاحات دندانپزشکی، عصب‌کشی دندان و درمان ریشه معمولاً به یک فرآیند مشابه اشاره دارند، اما ممکن است در برخی موارد تفاوت‌هایی جزئی داشته باشند.
عصب‌کشی عموماً به فرآیند حذف بافت عصبی و پالپ دندان آسیب‌دیده اشاره دارد. عصب‌کشی معمولاً به‌عنوان یک مرحله از درمان ریشه مطرح می‌شود. و اما درمان ریشه شامل تمامی مراحل درمان ریشه است که ممکن است شامل عصب‌کشی، شکل‌دهی و پاکسازی کانال‌های ریشه و سپس پر کردن آنها با مواد مناسب باشد.
به طور کلی درمان ریشه دندان، درمانی است که درون دندان انجام می‌شود. در این فرآیند، اعصاب، رگ‌های خونی، میکروب‌ها و سموم می‌توانند از دندان خارج شوند. هدف از درمان دندان، نجات دندانی است که پالپ آن دچار آسیب یا مرده است و تمیز کردن آن می‌باشد.
به‌طور کلی، عصب‌کشی قسمتی از درمان ریشه است، ولی درمان ریشه شامل تمامی مراحل لازم برای حفظ و ترمیم دندان پس از آسیب‌دیدگی است.
چرا گاهی دندان‌های ترمیمی نیاز به درمان دوباره دارند؟
ممکن است دندان به‌طور مورد انتظار خوب نشود و با وجود درمان اولیه، نیاز به درمان دوباره داشته باشد. دلایل شکست برداشت عصب می‌تواند یکی از موارد زیر باشد:
- تنگی یا انحراف کانال ریشه دندان باعث شده بخشی از آن در برداشتن اولیه به‌درستی پاک و درمان نشود.
- پیچیدگی ساختار آناتومیک، مانند زیرشاخه‌های کانال ریشه، در درمان اولیه شناسایی نشده است.
- اتصال تاج یا ترمیم دیگر بر روی دندان، پس از عصب‌کشی به‌موقع انجام نشده و به تأخیر افتاده است.
- ترمیم دندان عصب‌زده نتوانسته ورود عفونت به داخل دندان با بزاق دهان را جلوگیری کند و در نتیجه، عفونت دوباره شروع شده است.
همچنین به دلایل زیر، دندانی که با موفقیت عصب‌کشی شده ممکن است دوباره دچار مشکل شود:
- ایجاد پوسیدگی جدید
- شکستگی، ترک یا شل شدن پوشش دندان یا پرکردن (که قرار بود مانع از نفوذ مواد خارجی شود، اما دیگر نمی‌تواند)
- شکسته شدن دندان‌ها
آیا عصب‌کشی دندان و درمان ریشه درد دارد؟
اگرچه عصب‌کشی ممکن است ترسناک به نظر برسد، اما تجربه‌ای مشابه با پر کردن عمیق دندان است. شما در حین استخراج عصب در اثر بی‌حسی هیچ دردی احساس نخواهید کرد. همچنین برای شما مسکن‌هایی تجویز می‌شود که در صورت نیاز مصرف کنید. این درد با مسکن‌هایی نظیر استامینوفن یا ایبوپروفن کنترل می‌شود.
ممکن است برای کشتن باکتری‌ها قبل از انجام عمل، آنتی‌بیوتیک‌هایی به شما داده شود. طبق بررسی ۷۲ مطالعه دیگر که بر روی بیمارانی که عصب‌کشی شدند انجام شده است، مشخص شد که درد قبل از درمان در این افراد بالا بود، اما در عرض یک روز پس از درمان به سطح متوسطی کاهش یافت و در عرض یک هفته پس از درمان به طور قابل توجهی کاهش پیدا کرد و به حداقل رسید.
مراقبت‌های پس از عصب‌کشی دندان و درمان ریشه
با اینکه پس از عصب‌کشی دندان و درمان ریشه، درد دندان به میزان زیادی کاهش می‌یابد، اما نباید شرایط دندان درمان شده را نادیده بگیرید. اهمیت مراقبت‌های پس از درمان ریشه همانند خود فرآیند درمان است و نقش مهمی در بهبود کامل لثه و دندان ایفا می‌کند.
نکاتی که باید در این دوره مورد توجه قرار گیرند عبارت‌اند از:
- پرهیز از خوردن غذاها و میوه‌های سفت تا زمانی که دندان به‌طور کامل پر نشده است.
- مصرف داروهای تجویز شده به‌طور کامل و منظم پس از درمان
- استفاده از مسکن‌های توصیه‌شده توسط پزشک برای تسکین درد ریشه دندان پس از درمان
- مسواک زدن پس از درمان مجاز است، اما نباید از نخ دندان استفاده کنید، زیرا ممکن است باعث مشکل در پانسمان ریشه دندان شود
چه مدت پس از عصب‌کشی دندان و درمان ریشه نباید چیزی بخوریم؟
توصیه دندانپزشکان این است که در یک ساعت اول پس از درمان، هیچ خوراکی مصرف نکنید. اگر امکان دارد، زمان بیشتری به دهان و دندانتان بدهید تا بهبود پیدا کنند. همچنین، ماده‌ای که در درمان ریشه دندان استفاده شده، یک لایه در ریشه دندان است و تا زمانی که این ماده به‌طور کامل جایگزین نشده، باید از خوردن غذاها و خوراکی‌های سفت و سخت خودداری کنید.
همچنین، تا زمانی که برای پر کردن کامل دندان به دندانپزشک مراجعه نکرده‌اید، از دندان‌های سمت مقابل برای جویدن غذا استفاده کنید. زمانی که دندان به‌طور کامل پر شد، نگرانی‌ای وجود نخواهد داشت و می‌توانید با خیال راحت غذاهای دلخواهتان را میل کنید.
یک دندان ترمیمی معمولاً چند سال عمر می‌کند؟
در روند درمان عصب‌کشی دندان و درمان ریشه به دلیل پوسیدگی و عفونت ریشه، پالپ دندان از آن حذف شده و فضای داخلی دندان با مواد خاصی پر می‌گردد. به‌دلیل آسیب‌دیدگی این دندان، آن را نسبت به دندان‌های سالم ضعیف‌تر می‌سازد. بنابراین، هرچند که درمان انجام گیرد، عمر این دندان هنوز کمتر از دندان‌های سالم دیگر خواهد بود. به‌طور معمول، یک دندان عصب‌زدایی شده بین ۱۰ تا ۱۵ سال عمر می‌کند. با این حال، می‌توانید با استفاده از لمینت‌های دندانی یا روش‌های دیگر، دوام آن را افزایش دهید.
جمع‌بندی
دندانپزشکی مدرن راهکارهای متنوعی برای درمان مشکلات دندانی ارائه می‌دهد، از جمله عصب‌کشی و درمان ریشه دندان. درمان عصب‌کشی معمولاً برای دندان‌هایی با پوسیدگی یا عفونت انجام می‌شود. در این فرآیند، پالپ دندان حذف می‌شود و داخل آن با مواد مخصوص پر می‌شود. دندان‌های جلو معمولاً یک ریشه دارند و برای آنها درمان سریع‌تر و آسان‌تری نسبت به دندان‌های عقب که دارای چندین ریشه هستند، انجام می‌شود.
عصب‌کشی دندان و درمان ریشه در دندان‌های عقبی ممکن است بیشتر از یک جلسه طول بکشد. به دلیل وجود کانال‌های ریشه متعدد. بعد از درمان عصب‌کشی، دندان ممکن است ۱۰ تا ۱۵ سال عمر کند که به مراقبت‌های بعدی و روش‌های ترمیمی مانند استفاده از تاج یا لمینت بستگی دارد. لمینت‌ها می‌توانند به زیبایی دندان کمک کنند، اما به مرور زمان ممکن است رنگ آنها با دندان‌های طبیعی تفاوت پیدا کند.
در موارد درد شدید و عفونت می‌توان از روش‌های خانگی برای تسکین موقت استفاده کرد. کمپرس یخ، زردچوبه و روغن درخت چای از جمله این روش‌ها هستند که به کاهش التهاب و درد کمک می‌کنند. شستشوی دهان با آب نمک نیز یکی از روش‌های قدیمی و مؤثر برای کنترل عفونت و تسکین درد دندان است.
در نهایت، علی‌رغم روش‌های خانگی، توصیه می‌شود که هرچه زودتر به دندانپزشکی در کلینیک ارغوان مراجعه کنید تا درمان مؤثری انجام شود. دندانپزشکان می‌توانند با تشخیص دقیق و اقدامات مناسب، سلامت دندان‌ها را بهبود بخشند و از عوارض جدی جلوگیری کنند.
بدون نظر